ΚΟΣΜΟΣ. Λόγο των πρόσφατων γεγονότων με τον ακραίο οπαδικό φανατισμό και τον θάνατο ενός ακόμα νέου παιδιού, ας ασχοληθούμε λίγο με τον όρο «φανατισμό». Τι είναι ο φανατισμός; Ποιες είναι οι μορφές του; Γιατί υπάρχει μια ομάδα ανθρώπων που φανατίζεται σε ακραίο βαθμό και φτάνει στο σημείο να πράττει ανεπανόρθωτα εγκλήματα;

Φανατισμός

Μία λέξη, μυριάδες ορισμοί και σημασίες. Ο φανατισμός πρόκειται για την υπέρμετρη αφοσίωση και προσήλωση σε μία άποψη, ιδέα ή ιδεολογία και συνήθως έχει αρνητική χροιά μια και οι εκδηλώσεις φανατισμού συχνά οδηγούν στην χρήση βίας για την υπερίσχυση μίας συγκεκριμένης θέσης ακόμη και για να κατευθυνθεί ένα μέρος του πληθυσμού.

Ο φανατισμός μπορεί να έχει πολλές μορφές και να αγγίζει ποικίλα θέματα και τομείς όπως η θρησκεία, η πολιτική και ο αθλητισμός. Αποτελεί ένα ζήτημα που μας αφορά όλους, από τον πιο μικρό έως τον πιο μεγάλο κι αυτό γιατί μέσω του φανατισμού προάγονται αξίες και ιδέες που τάσσονται ενάντια στο κοινό συμφέρον και στην διατήρηση της αρμονικής συμβίωσης μεταξύ των πολιτών ενός τόπου.

Ο φανατισμός είναι μία παράλογη πεποίθηση ότι ένα πιστεύω –πολιτικό, θρησκευτικό- είναι η απόλυτη αλήθεια και όσοι δεν ασπάζονται τις συγκεκριμένες πεποιθήσεις είναι εχθροί, αντίπαλοι και τους αξίζει μόνο το μίσος και στις χειρότερες περιπτώσεις ο θάνατος. Στο θρησκευτικό πιστεύω, ειδικά, συναντάται αυτή η αρρωστημένη εμμονή και προσκόλληση σε ένα θρησκευτικό δόγμα με την έξαρση φαινομένων θρησκευτικής βίας ή επιθέσεων από βομβιστές αυτοκτονίας.

Μορφές - Εκδηλώσεις Φανατισμού

  • Τυφλός κομματισμός
  • Η τρομοκρατία που αποτελεί ακραία εκδήλωση πολιτικού ή θρησκευτικού φανατισμού.
  • Εθνικισμός
  • Θρησκευτικός φανατισμός
  • Χουλιγκανισμός

Τα εγκλήματα θρησκευτικού ή πολιτικού μίσους ξεκινούν από την πεποίθηση ότι το πιστεύω αυτό είναι η απόλυτη αλήθεια. Ο φανατικός πιστός οδηγείται σε ακραίες εγκληματικές ενέργειες επειδή πιστεύει ότι θα ανταμειφθεί ουράνια ή επίγεια, θεωρώντας εχθρούς τους αλλόθρησκους ή αλλοεθνείς και πιστεύοντας ότι επιτελεί σπουδαίο έργο, εξαλείφοντας τους "εχθρούς". Ο φανατισμός καλλιεργείται από μικρές ηλικίες, φανατικοί πιστοί γαλουχούν νέους φανατικούς πιστούς , επειδή θέλουν ο φανατισμός να συνεχίζεται από γενιά σε γενιά. Η προσκόλληση σε κάθε λεπτομέρεια και πιστεύω ενός δόγματος, η καλλιέργεια της πεποίθησης ότι είναι η απόλυτη αλήθεια και όσοι δεν την ασπάζονται είναι κακοί, εχθροί και αξίζουν θάνατο είναι πεποιθήσεις που ριζώνονται σε ανθρώπους από μικρή ηλικία κιόλας.

Ο φανατισμός είναι έγκλημα μίσους που οφείλεται στην άγνοια, στην έλλειψη επιστημονικής επάρκειας και στο μίσος για τη διαφορετικότητα. Είναι επίσης αξιοπρόσεκτο το γεγονός ότι όπου καλλιεργείται ο φανατισμός, συναντάται και πόλεμος απέναντι στη μόρφωση και την αύξηση του μορφωτικού επιπέδου, όπως και η εχθρότητα απέναντι στη διαφορετική γνώμη και πεποίθηση. Ο πιστός φανατικός νομίζει ότι η βία ή η πρόκληση θανάτου θα του εξασφαλίσει ανταμοιβή, ουράνια και επίγεια, πιστεύει ότι εκείνη τη στιγμή επιτελεί ένα έργο και ότι έχει κληθεί κιόλας για αυτό. Στο μυαλό του υπάρχει σύγχυση σε ηθικές αξίες, απόρροια του φανατισμού με τον οποίο έχει γαλουχηθεί.

Ο φανατισμός υπάρχει παντού, ακόμα και όταν αναφερόμαστε σε ομάδες ποδοσφαίρου. Είναι ένα έγκλημα απέναντι στην ελεύθερη βούληση και παραβιάζει το σεβασμό στον άνθρωπο και του δικαιώματος στη διαφορετικότητα.

Η καταπολέμηση του φανατισμού και των εγκλημάτων μίσους πρέπει να καταπολεμηθεί με καλλιέργεια των δημοκρατικών αντανακλαστικών, καλλιέργεια σεβασμού στη διαφορετικότητα από οικογένεια και σχολείο και μάλιστα από μικρή κιόλας ηλικία με την καλλιέργεια αποδοχής και σεβασμού στον άνθρωπο ανεξαρτήτως χρώματος, θρησκεύματος, γλώσσας, σεξουαλικού προσανατολισμού. Η μόρφωση είναι το όπλο για την καταπολέμηση του φανατισμού και των παράλογων εγκλημάτων μίσους.

Η έννοια του φανατισμού

Ο φανατισμός είναι μια έννοια με αρνητική χροιά, καθώς αποτυπώνει την άκριτη, ή αλλιώς την απόλυτη πίστη και στήριξη προς κάτι ή κάποιον, χωρίς την απαραίτητη πρώτα κριτική επεξεργασία των δεδομένων. Μορφές φανατισμού είναι ο θρησκευτικός, ο ιδεολογικός αλλά ακόμα και ο γηπεδικός, όπως και πολλές άλλες. Τα κοινά στοιχεία τους, είναι η θεωρητική και πρακτική στήριξη των εκάστοτε δογμάτων που επιβάλλει η κάθε μορφή φανατισμού, δίχως να γίνεται ο απαραίτητος διαχωρισμός των ορθών από τα εσφαλμένα. Με άλλα λόγια ο φανατισμός, καταλήγει στο δογματισμό και συνεπώς στην απουσία κριτικής σκέψης από το υποκείμενο.

Η έννοια της κριτικής σκέψης

Από την άλλη πλευρά, η κριτική σκέψη αποτελεί πολέμιο του δογματισμού και αμφισβητεί κάθε αλήθεια που στηρίζεται σε σαθρά ιδεώδη και επιχειρήματα. Είναι το όπλο στα χέρια κάθε ατόμου που επιθυμεί να διαχωρίσει το ορθό από το λάθος. Το παράλογο από το λογικό. Το απόλυτο από το σχετικό. Αμφισβητεί τις “αδιαμφισβήτητες” αλήθειες και τις θέτει στη κρίση του σκεπτόμενου υποκειμένου.

Η σχέση του φανατισμού με τη κριτική σκέψη

Συμπερασματικά, ο φανατισμός και οι εκφάνσεις του μπορούν να ιδωθούν ως μια ολιστική θέαση του κόσμου, που δεν επιτρέπει την προσωπική επιλογή και άρα καθηλώνει τη κριτική σκέψη. Καθοδηγεί τις επιλογές των υποκειμένων και τους καταδεικνύει πώς να αντιδράσουν στις αντίστοιχες περιστάσεις, με δογματικό ύφος. Η κριτική σκέψη του ατόμου μπαίνει σε λήθη και οι προτιμήσεις του, οι οποίες τον διαφοροποιούν από τους γύρω του, ομογενοποιούνται με εκείνων. Έτσι το υποκείμενο χάνει την ατομικότητά του και δεσμεύεται να δρα βάσει των άτυπων κανόνων που του επιβάλλει το εκάστοτε σύνολο, χωρίς πρώτα να ελέγξει το ποιόν των κανόνων αυτών με τη σκέψη του.

Πρέπει να μορφωθούμε αρχικά εμείς οι ίδιοι και κατά συνέχεια να διδάξουμε στα παιδιά μας, πως ο φανατισμός δεν είναι η λύση σε κανένα πρόβλημα. Πρέπει να υπάρχει ελευθερία λόγου και σεβασμός στα πιστεύω του κάθε ανθρώπου. Δεν είναι δυνατών να είμαστε όλοι ίδιοι και να έχουμε κοινές αντιλήψεις και φυσικά αυτό θα πρέπει να είναι απόλυτα αποδεκτό αλλά και σεβαστό. Με τον φανατισμό, ακόμα και αν είναι για καλό σκοπό, το μόνο που καταφέρνουμε είναι να έχουμε αρνητικά αποτελέσματα. Όπως κάποιος πολύ σοφά είχε πει: «Ο φανατισμός, γεννά νεκροταφεία» και είναι κάτι που αντιλαμβανόμαστε ότι ισχύει στην καθημερινότητα μας.

Ακολουθήστε το notospress.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις