Σαν σήμερα γεννήθηκε η Βρετανίδα επιστήμονας και συγγραφέας Μαίρη Σόμερβιλ

ΚΟΣΜΟΣ. Η Σκωτσέζα επιστήμων και συγγραφέας Μαίρη Σόμερβιλ υπήρξε μία από τις σημαντικότερες γυναικείες μορφές στον χώρο της επιστήμης του 19° αιώνα, με συμβολή στη διάδοση των μαθηματικών, της αστρονομίας και της φιλοσοφίας της επιστήμης. Στις 2 Φεβρουαρίου 1826, ένα από τα πρώτα επιστημονικά της άρθρα διαβάστηκε στην Βασιλική Εταιρεία του Λονδίνου, την Εθνική Ακαδημία Επιστημών της Μεγάλης Βρετανίας. Ήταν και το πρώτο άρθρο γραμμένο από γυναίκα που δημοσιεύτηκε στην υψηλού κύρους επιστημονική επιθεώρηση «Philosophical Transactions» («Φιλοσοφικές Συναλλαγές»), η οποία εκδίδεται και σήμερα.

Η Μαίρη Φέρφαξ γεννήθηκε στις 26 Δεκεμβρίου 1780 στο Τζέντμπρα της Σκωτίας, από μια αριστοκρατική αλλά σχετικά φτωχή οικογένεια. Πέρασε τα πρώτα της χρόνια βοηθώντας τη μητέρα της στις δουλειές του σπιτιού και απολαμβάνοντας τη φύση στον οικογενειακό κήπο. Στην ηλικία των 10 ετών, ο πατέρας της, που ήταν αξιωματικός του βρετανικού πολεμικού ναυτικού και είχε επιστρέψει από το εξωτερικό, αποφάσισε να την στείλει σε οικοτροφείο για να τύχει σωστής εκπαίδευσης.

Η αφορμή για να ασχοληθεί με τα μαθηματικά στάθηκε ο δάσκαλός των καλλιτεχνικών μαθημάτων, ο οποίος σε ένα μάθημά του υποστήριξε ότι τα βασικά στο στοιχεία της ζωγραφικής θα μπορούσαν να εντοπιστούν στα «Στοιχεία Γεωμετρίας» του Ευκλείδη. Η αποστροφή αυτή του δασκάλου της τής κέντρισε το ενδιαφέρον και φρόντισε να προμηθευτεί ένα αντίτυπο του βιβλίου του αρχαίου Έλληνα μαθηματικού. Με βάση την Ευκλείδεια Γεωμετρία, έμαθε μόνη μαθηματικά και αστρονομία. Ύστερα από χρόνια μαθητείας και έρευνας, άρχισε να δημοσιεύει τα δικά της επιστημονικά άρθρα και βιβλία.

Το 1831, το βιβλίο της «The Mechanism of the Heavens» («Μηχανισμός των Ουρανών») έφερε επανάσταση στην υπάρχουσα κατανόηση του ηλιακού συστήματος και αποτέλεσε την βάση για το πρωτοποριακό βιβλίο της «The Connection of the Physical Sciences» (1834), το οποίο έγινε ένα από τα επιστημονικά μπέστ-σέλερ του 19ου αιώνα. Η τρίτη του έκδοση το 1836 παρείχε τα αναγκαία στοιχεία στον αστρονόμο Τζον Κράουτς Άνταμς για να ανακαλύψει τον πλανήτη Ποσειδώνα.

Σε αυτό της το δοκίμιο η Σόμερβιλ αποκάλυψε τους υποκείμενους δεσμούς μεταξύ των διαφόρων κλάδων της φυσικής επιστήμης και ήταν η αφορμή ώστε ένας κριτής του βιβλίου να υιοθετήσει την λέξη «scientist» (επιστήμονας) για να περιγράψει την διεπιστημονική της προσέγγιση.

Η Σόμερβιλ δεν έμεινε κλεισμένη στο επιστημονικό της έργο, αλλά συμμετείχε σε καμπάνιες για τα δικαιώματα των γυναικών. Το 1866, μαζί με τον φιλόσοφο και οικονομολόγο του κλασικού φιλελευθερισμού Τζον Στιούαρτ Μιλ, διοργάνωσαν μια μαζική καμπάνια για το δικαίωμα ψήφου των γυναικών. Το όνομα της φιγουράρισε πρώτο στην σχετική έκκληση προς στην Βουλή των Κοινοτήτων.

Το 1804 γνώρισε τον πρώτο σύζυγό της, τον μακρινό ξάδερφό της Σάμιουελ Γκρέιγκ, γιο του ναυάρχου Σάμιουελ Γκρέιγκ. Παντρεύτηκαν κι απόκτησαν δύο παιδιά, το ένα από τα οποία, ο Ουόρονζοου Γκρέιγκ, θα γινότανε αργότερα δικηγόρος κι επιστήμονας. Ζούσανε στο Λονδίνο, αλλά η Σόμμερβιλ δεν ήταν ευτυχισμένη.

Της επιτρεπόταν να μελετήσει, (εκείνον τον καιρό μάλιστα έμαθε Γαλλικά) αλλά ο σύζυγός της δεν ήτανε συμπαραστάτης και δεν πίστευε στην ικανότητα των γυναικών να επιδιώξουν ακαδημαϊκά ενδιαφέροντα. Πράγματι «ήταν εντελώς προκατειλημμένος εναντίον των σπουδαγμένων γυναικών, πράγμα κοινό εκείνη την εποχή». Όταν ο σύζυγός της πέθανε το 1807, ενώ εξακολουθούσε να θηλάζει το μικρότερο παιδί της, η Σόμμερβιλ επέστρεψε στο σπίτι της στη Σκωτία.

Το 1812 παντρεύτηκε έναν άλλο ξάδερφο, τον Δρ. Ουίλιαμ Σόμμερβιλ (1771-1860), επιθεωρητή του στρατιωτικού ιατρικού συμβουλίου, που την ενθάρρυνε στις σπουδές της και βοήθησε σε μεγάλο βαθμό στη μελέτη των φυσικών επιστημών. Ο σύζυγός της εξελέγη στην Βασιλική Φρουρά και μαζί μετακόμισαν στο Λονδίνο και στους κορυφαίους κοινωνικούς κύκλους της πόλης. Τώρα πια η Σόμμερβιλ έγινε γνωστή σε επιστήμονες, συγγραφείς και καλλιτέχνες.

Η οικογένεια του συζύγου της ήταν γείτονες του συγγραφέα Ουόλτερ Σκοτ. Έγραψε: «Δεν θα ξεχάσω ποτέ τη γοητεία αυτής της μικρής κοινωνίας, ειδικά τα πάρτι στο Άμποτσφορντ, όταν ο Σκοτ ​​ήταν στο κέφι κι έλεγε διασκεδαστικές ιστορίες, αρχαίους θρύλους, ιστορίες φαντασμάτων και μαγισσών». Στο δεύτερο γάμο της, απέκτησε τέσσερα παιδιά.

Η Μαίρη Σόμερβιλ πέθανε στις 29 Νοεμβρίου 1872, στην Νάπολη της Ιταλίας, όπου πέρασε μεγάλο μέρος της ζωής, μαζί με τον δεύτερο σύζυγό της τον γιατρό Γουίλιαμ Σόμερβιλ (1771- 1860). Από τους δύο γάμους της απέκτησε συνολικά πέντε παιδιά.

Στην Mairy Somerville έχει αφιερωμένο και doodle της Google.