Γράφει ο Βαγγέλης Μητράκος

(Εις μνήμην)

Οι παλιοί Δάσκαλοι ! Με τα ταγιεράκια τους και τις τσάντες τους (πάντα καλοχτενισμένες) οι κυρίες, με τα κουστούμια τους και τις γραβάτες τους (πάντα καλοξυρισμένοι) οι κύριοι, σοβαροί κι ευπρεπείς όλοι κι όλες, ενέπνεαν με την πρώτη ματιά τον σεβασμό στο πρόσωπο και στο λειτούργημά τους.

Οι παλιοί Δάσκαλοι ! Χωρίς καλούς μισθούς, σε συνθήκες εργασίας ηρωικές, με 30-40 παιδιά σε κάθε τάξη, με 6ήμερο εργασίας πρωί - απόγευμα και την Κυριακή εκκλησιασμό, με χίλιες δυο άλλες υποχρεώσεις που τους φόρτωνε το κράτος αμισθί πέραν των διδακτικών τους καθηκόντων, κάτω από καθεστώς καταπίεσης , εξάρτησης και φόβου εκ μέρους των προϊσταμένων τους επιθεωρητών και στο έλεος των εκάστοτε τοπικών κομματαρχών, ΚΑΤΑΦΕΡΝΑΝ αυτοί οι παλαιοί Δάσκαλοι (με Δέλτα κεφαλαίο) να αφήνουν τα πολλά και μεγάλα προβλήματά τους έξω από την αίθουσα διδασκαλίας, να μπαίνουν στην τάξη με χαμόγελο, καθαρή ματιά και πύρωμα καρδιάς και να μαθαίνουν γράμματα τα παιδιά που ο ελληνικός λαός εμπιστευόταν στα χέρια τους. Και (πάνω απ’ όλα) να τα διδάσκουν ήθος, ευγένεια και πολιτισμό νου και ψυχής , αξιοπρέπεια και σεβασμό στις πανάρχαιες αρχές, αξίες και ιδανικά της ελληνικής φυλής .

Για όλους αυτούς τους λόγους (και για πολλούς άλλους ακόμα) αυτοί οι παλαιοί Δάσκαλοι άφησαν ζωηρή σφραγίδα και βαθύ αποτύπωμα ζωής και η εικόνα τους δεν θα ξεθωριάσει ποτέ, μαζί και η μνήμη τους. Όλοι μαζί κι ο καθένας ξεχωριστά έβαλαν το λιθαράκι τους στην οικοδομή της νέας Ελλάδας σε χρόνια που «αέρηδες» καταστροφής και «μαστροχαλαστήδες» κυβερνήτες και πολιτικοί δεν έκαναν άλλο παρά να γκρεμίζουν. Και τούτοι δω, οι Δάσκαλοι οι παλαιοί, χωρίς βαρυγκόμια και με άπειρη υπομονή κι αγάπη, ξαναμάζευαν τα συντρίμμια και τα ξανάχτιζαν στη θέση τους όσο πιο γερά και στέρεα μπορούσαν, όσες φορές κι αν χρειαζόταν.

Ίσως ποτέ η ελληνική κοινωνία και η πολιτεία δεν θα συνειδητοποιήσει το ρόλο και την προσφορά αυτών των απλών, παλαιών Δασκάλων , ούτε θα μπορέσει ποτέ να τους ξεπληρώσει το βαρύ Χρέος που έχει απέναντί τους.

Εμείς, οι μαθητές τους, τους θυμόμαστε πάντα με αγάπη , ευγνωμοσύνη και σεβασμό και πάντα το καντηλάκι τους , στην καρδιά μας, είναι αναμμένο. Όλοι εμείς, σαν μαθητές, θυμόμαστε, βέβαια, τους Δασκάλους που είχαμε στο σχολείο που φοιτήσαμε, όμως κατά έναν παράξενο τρόπο, θυμόμαστε ζωηρά κι όλους τους Δασκάλους των άλλων Σχολείων της Σπάρτης, αφού βρισκόμαστε τα σχολεία μαζί σε εκδρομές, σε γυμναστικές επιδείξεις, σε παρελάσεις, σε εκδηλώσεις, σε αθλητικούς αγώνες κλπ ενώ οι μαθητές - φίλοι μας των άλλων σχολείων μας μετέφεραν τις εικόνες της προσωπικότητας των δικών τους Δασκάλων κάνοντάς τους Δασκάλους ΟΛΩΝ των σχολείων κι ΟΛΩΝ των μαθητών. Εξάλλου, πολλοί απ’ αυτούς , υπηρέτησαν ως Δάσκαλοι και ως Διευθυντές σε περισσότερα από ένα σχολεία της Σπάρτης , έχοντας , βέβαια , πίσω τους , ηρωικές-ασκητικές θητείες σε μονοθέσια και ολιγοθέσια απομονωμένα σχολεία της Λακωνίας αλλά και όλης της Ελλάδας . Μπορεί να μη θυμόμαστε όλων τα ονόματα , όμως τις μορφές τους δεν τις ξεχνάμε ποτέ .

Έτσι κι εγώ, αν και μαθητής του Γ΄ Δημοτικού Σχολείου Σπάρτης (στο παλαιό διδακτήριο) θυμάμαι ζωηρά, σαν να ’ναι τώρα, τις μορφές των Δασκάλων του Α΄ Δημοτικού Σχολείου Σπάρτης που αποτυπώθηκαν σ’ αυτήν τη φωτογραφία του σχολικού έτους 1968-1969. Τρεις Δάσκαλοι και τρεις Δασκάλες του Α΄ Δημοτικού Σχολείου Σπάρτης, φωτογραφημένοι μπροστά στο παλιό μισθωμένο κτήριο του Α΄ Σχολείου , στην οδό Ανανίου 20 (πίσω από το ξενοδοχείο ΔΙΟΣΚΟΥΡΟΙ) . Το Α΄ Δημοτικό Σχολείο Σπάρτης , αν και πρώτο Δημοτικό Σχολείο της Σπάρτης, ταλαιπωρήθηκε όσο κανένα άλλο σχολείο μέχρι να στεγαστεί σε δικό του κτήριο, μόλις στα 1984, ενάμισι αιώνα μετά από την ίδρυση της νέας Σπάρτης. Δείχνει κι αυτό πόσο παραμελημένη και απαξιωμένη είχαν τη δημόσια εκπαίδευση οι εκάστοτε κρατούντες, φαινόμενο που επιβιώνει (δυστυχώς) έως ΚΑΙ σήμερα. Το παλιό παράθυρο με τα κάγκελα, πίσω από τους Δασκάλους της φωτογραφίας, που θυμίζει κελί φυλακής, αποτυπώνει με τον καλύτερο αλληγορικό τρόπο τις συνθήκες μέσα στις οποίες έζησαν και «λειτούργησαν» οι παλαιοί Δάσκαλοι .

Εικονίζονται από αριστερά:

-Πέτρος Σαχλάς του Βασιλείου: Γεννήθηκε στα Ανώγεια το 1919. Μετατέθηκε από το Δ’ Δημοτικό Σχολείο Σπάρτης στο Α’ Δημοτικό Σχολείο Σπάρτης στις 28/11/1964. Υπηρέτησε ως Διευθυντής του Α ́ Δημοτικού Σχολείου Σπάρτης την περίοδο 1971-1975.

-Αναστασία Κοκορέλια-Σαχλά του Αναστασίου: Σύζυγος του Πέτρου Σαχλά. Γεννήθηκε το 1925 στη Σπάρτη . Το Φεβρουάριο του 1965 μετατέθηκε από το Δ ́ δημοτικό σχολείο Σπάρτης στο Α΄ Δημοτικό, όπου υπηρέτησε τουλάχιστον μέχρι το 1982. Διευθύντρια του Σχολείου κατά τα έτη 1981-1982.

-Δήμητρα Αποστολάκου-Στριλάκου του Γεωργίου: Γεννήθηκε στη Σπάρτη το 1915. Μετατέθηκε από το Β΄ Δημοτικό Σχολείο Σπάρτης στο Α΄ Δημοτικό Σχολείο στις 21-3-1963. Στο Α΄ Δημοτικό Σχολείο υπηρετούσε, όμως, και τη σχολική χρονιά 1961 – 1962. Υπήρξε Διευθύντρια του Σχολείου κατά την περίοδο 1964-1966 και 1968-1961 .

-Χρήστος Καρακάσης: Γεννήθηκε στα Βρέσθενα και υπηρέτησε ως Διευθυντής του Α΄Δημοτικού Σχολείου Σπάρτης κατά την περίοδο1966-1968.

-Δωροθέα Καστάνη – Διαμαντή του Χρήστου: Γεννήθηκε στο Μυστρά το 1928. Μετατέθηκε από το Δημοτικό Σχολείο Στεφανιάς στο Α’ Δημοτικό Σχολείο Σπάρτης τον Μάρτιο του 1966.

-Κων/νος Μορφογένης του Γεωργίου: Γεννήθηκε στην Αναβρυτή το 1917. Μετατέθηκε από το Δημοτικό Σχολείο Καλυβίων Σοχάς στο Α’ Δημοτικό Σχολείο Σπάρτης στις 13/12/1962.

Η μοίρα το ’φερε να γνωρίσω πιο στενά τον κ. Πέτρο Σαχλά κατά τα τελευταία, πριν από τον θάνατό του, χρόνια , όταν με τίμησε με φιλία αμέριστη και αγάπη, χαρίζοντάς μου, μάλιστα , πνευματικές εργασίες και αναζητήσεις του με ιδιόχειρες αφιερώσεις.

Επίσης, σαν μαθητής της ΣΤ΄ Δημοτικού στο 3ο Σχολείο, είχα γνωρίσει και τον κ. Χρήστο Καρακάση (τότε υπηρετούσε στο 3ο Σχολείο) όταν τα απογεύματα που είχαμε Ωδική αντικαθιστούσε τον δάσκαλό μας , τον κ. Μαστραποστόλη Ευάγγελο , και μας μάθαινε τροπάρια , απολυτίκια και ψαλμούς , μιας και ο κ. Χρήστος Καρακάσης ήταν και βυζαντινός ψάλτης (και μάλιστα πολύ καλός) στον Ιερό Ναό Α. Νικολάου Σπάρτης . (Το πρώτο απολυτίκιο που έμαθα να ψάλλω , χάρη στον κ. Καρακάση , ήταν το «Κανόνα πίστεως και εικόνα Πραότητος…» του Α. Νικολάου .)

Δεν έτυχε να γνωρίσω από κοντά τον κ. Μορφογένη Κων/νο και τις κυρίες Κοκορέλια Αν. , Αποστολάκου Δ. και Καστάνη Δωρ. υπήρξαν , όμως , έντονες δασκαλικές προσωπικότητες , που άφησαν ζωντανές , θετικές μνήμες στη Σπάρτη .

Σε κάθε περίπτωση , μνήμη δεν είναι μόνο να ξέρεις ή να θυμάσαι μόνο ονόματα , αλλά να μνημονεύεις τον Άνθρωπο ως ολοκληρωμένη προσωπικότητα και μαζί το έργο και την προσφορά της ζωής του .

Άλλωστε , κι ο Εθνικός μας Ποιητής Κωστής Παλαμάς , στον Ανώνυμο Δάσκαλο αφιέρωσε το μεγαλειώδες ποίημα – ύμνο του:

Στον Δάσκαλο - Του Κωστή Παλαμά

Σμίλεψε πάλι, δάσκαλε, ψυχές!

Κι ότι σ’ απόμεινε ακόμη στη ζωή σου,

Μην τ’ αρνηθείς! Θυσίασέ το ως τη στερνή πνοή σου!

Χτισ’ το παλάτι, δάσκαλε σοφέ!

Κι αν λίγη δύναμη μεσ’ το κορμί σου μένει, Μην κουρασθείς. Είν’ η ψυχή σου ατσαλωμένη.

Θέμελα βάλε τώρα πιο βαθειά,

ο πόλεμος να μη μπορεί να τα γκρεμίσει .

Σκάψε βαθειά.Τι κι’ αν πολλοί σ’ έχουνε λησμονήσει;

Θα θυμηθούνε κάποτε κι αυτοί

τα βάρη που κρατάς σαν ΄Ατλαντας στην πλάτη.

Υπομονή! Χτίζε, σοφέ, της κοινωνίας το παλάτι!

*Πηγή φωτογραφιών και πληροφοριών το βιβλίο «Α΄ Δημοτικό Σχολείο Σπάρτης 1834-2000» , που συνέγραψε η κ. Πέπη Γαβαλά , Προϊσταμένη των ΓΑΚ - Αρχείων του Νομού Λακωνίας κι εκδόθηκε στη Σπάρτη το 2015 από τις εκδόσεις ΙΔΙΟΜΟΡΦΗ. Πρόκειται για ένα εξαίρετο και πολύμοχθο βιβλίο για την ιστορία και τη «διαδρομή» του Α΄ Δημοτικού Σχολείου Σπάρτης μέσα στο χρόνο . Μακάρι να υπάρξει ανάλογη συνέχεια και για τα άλλα ιστορικά σχολεία της Σπάρτης (2ο-3ο και 4ο) .