ΣΠΑΡΤΗ. Πόσο καλά ξέρεις την Σπάρτη;

Ξέρεις ότι είναι χτισμένη σε υψόμετρο 210 μ. από τη θάλασσα;

Γνωρίζεις ότι επανιδρύθηκε, μετά την απελευθέρωση της χώρας, , ύστερα από απόφαση του βασιλιά Όθωνα στις 20 Οκτωβρίου του 1834 και σε επίσημη τελετή την 1 Ιανουαρίου 1857;

Ιδρύθηκε πάνω στην αρχαία της θέση. Τα σχέδια της πόλης έκανε ο Βαυαρός Friedrich Stauffert, με βάση τις αρχές του νεοκλασικού πολεοδομικού σχεδιασμού που επικρατούσαν τότε στην Ευρώπη.

Έμαθες ποτέ ότι ο σχεδιασμός αφορούσε μια πόλη 100.000 κατοίκων;

Τρείς ναοί από την αρχαιότητα σώζονται, σε ερείπια, στη Σπάρτη, της Ορθίας Αρτέμιδος, της Χαλκιοίκου Αθηνάς και του Καρνείου Απόλλωνα.

Το Αρχαιολογικό της Μουσείο το σχεδίασε το 1875 -76 ο Θεόφιλος Χάνσεν!

Ήξερες ότι οι Σπαρτιάτες κρατάνε… από τη Στερεά Ελλάδα; Το 1100 π.Χ. μετά την κατάρρευση του μυκηναϊκού πολιτισμού στην περιοχή εγκαθίστανται Δωριείς, ένα διαφορετικό ελληνικό φύλο προερχόμενο από τη Στερεά Ελλάδα.

Γνωρίζεις ότι στη μάχη των Λεύκτρων το 371 π.Χ. ο σπαρτιάτικος στρατός ηττήθηκε κατά κράτος από τους Θηβαίους που είχαν επικεφαλής τους Επαμεινώνδα και Πελοπίδα.

Έχεις μάθει ότι Σπαρτιάτες και Αθηναίοι πολέμησαν μαζί; Το 362 π.Χ. στη μάχη της Μαντινείας ο ενωμένος στρατός της Σπάρτης, της Αθήνας και των συμμάχων τους ηττήθηκε ξανά από τη Θήβα και τους συμμάχους της και παραλίγο να καταληφθεί από τους Θηβαίους. Μετά τη μάχη της Μεγαλόπολης και της Σελλασίας η Σπάρτη θα καταρρεύσει τελείως μέχρι και τη ρωμαϊκή κατάκτηση (146 π.Χ.).

Ήξερες ότι η Σπάρτη συνέχισε να κατοικείται, παρά τους σεισμούς (όπως αυτός του 365), τις επιδρομές Γότθων το 395 υπό τον Αλάριχο και Βανδάλων το 468 υπό τον Γιζέριχο και την επιδημία πανώλης το 541-43. Η Σπάρτη ερήμωσε πΗ ρος το τέλος της βασιλείας του Ιουστινιανού.

Μονεμβάσια και Σικελία ήταν τόποι καταφυγής των Σπαρτιατών. Οι κάτοικοι της Σπάρτης εγκατέλειψαν την περιοχή για μία πιο ασφαλή τοποθεσία, τη Μονεμβασιά, ενώ άλλοι εγκαταστάθηκαν στη Σικελία, μετά από μια σλαβική επιδρομή το 587-588 μ.Χ..

Το 1249 ο Γουλιέλμος Β΄ Βιλλεαρδουίνος έκτισε ένα κάστρο πάνω σε μία βουνοκορφή του Ταϋγέτου, το Μυστρά ή Μυζηθρά. Μέχρι το 1265 οι κάτοικοι της Λακεδαιμονίας την είχαν εγκαταλείψει και είχαν εγκατασταθεί ομαδικά στο Μυστρά για περισσότερη ασφάλεια. Οι Βυζαντινοί ίδρυσαν το Δεσποτάτο του Μορέως, με έδρα το Μυστρά.

Οι πρώτοι οικιστές της νέας πόλης κατέβηκαν από τον Μυστρά και ήταν μόλις 130 το 1840. Το 1861 η πόλη είχε 2.699 κατοίκους, το 1880 3.600 και στις αρχές του 20ού αι. είχε φτάσει τους 6.000.

Μετά από 100 χρόνια από την ίδρυσή της το 1930 κατασκευάστηκε δίκτυο ύδρευσης και ασφαλτοστρώθηκαν οι κεντρικοί δρόμοι της.

Το 1961 η Σπάρτη είχε 10.412 κατοίκους. Κάθε 20ετία αποκτούσε περίπου 2.000 νέους κατοίκους. Στην απογραφή του 2011 είχε 16.239. Σήμερα ίσως φθάνει τις 18.000.

Η Σπάρτη έχει μεσογειακό κλίμα με ήπιους χειμώνες και εξαιρετικά θερμά καλοκαίρια. Τα τελευταία σημειώνει ρεκόρ υψηλών θερμοκρασιών που φθάνουν και τους 42 βαθμούς κελσίου.

Γνώριζες ότι στη νοτιοδυτική πλευρά του λόφου της αρχαίας ακρόπολης, υπήρχε μεγάλο ρωμαϊκό θέατρο χωρητικότητας 16.000 θεατών, το οποίο ήταν σε χρήση έως το τέλος του 4ου αι. μ.Χ. Πρόκειται για το τρίτο σε μέγεθος και ένα από τα πιο εντυπωσιακά θεατρικά οικοδομήματα του αρχαίου κόσμου.

Τα οστά του Βασιλιά Λεωνίδα μεταφέρθηκαν από τις Θερμοπύλες και ενταφιάστηκαν κοντά στο θέατρο. Το γνώριζες;

Στην κορυφή του λόφου του Προφήτη Ηλία (5 χλμ. νοτιοανατολικά από την πόλη), βρίσκονται τα ερείπια του Μενελάιου, αφιερωμένου στους θεοποιημένους Μενέλαο και Ελένη. Πρόκειται για μια επιβλητική εξέδρα - κρηπίδωμα, μήκους 23,8 μ. και πλάτους 16,6 μ., που υποστηρίζεται από ψηλούς τοίχους αντιστήριξης. Στην κορυφή της βρισκόταν ο ναός.

Γνωρίζεις τις εικασίες ότι πάνω στην τροχιά που διέγραφε ο ίσκιος της κορυφής της πυραμίδας του Ταϋγέτου στον κάμπο μετά το μεσημέρι, οι αρχαίοι ίδρυαν ναούς και ιερά αφιερωμένα στον Ήλιο όπου θυσίαζαν άλογα;

Ξέρεις που έχει ενταφιαστεί ο Όσιος Νίκωνας;

Στο κέντρο της σύγχρονης πόλης δεσπόζει το επιβλητικότερο νεοκλασικό της Σπάρτης, το Δημαρχείο, εγκαινιάστηκε το 1909. Εκτός από το Δημαρχείο και το Αρχαιολογικό Μουσείο (1874-1876), έργα και τα δύο του Γ. Κατσαρού, ξεχωρίζει επίσης το κτήριο του παλαιού Δικαστικού Μεγάρου (1837).

Γνωρίζεις ότι πολλά από τα μάρμαρα σπιτιών, δημοσίων κτιρίων και εκκλησιών που σκάλιζαν οι Λαγκαδιανοί πετρομάστορες στη Σπάρτη προέρχονται από τις κερκίδες του αρχαίου θεάτρου της Σπάρτης;

Ιδιωτικές κατοικίες που οικοδομήθηκαν πριν τη δεκαετία του 1930, στις οποίες συχνά εντοπίζονται και στοιχεία μπαρόκ είναι η οικία Βαλασάκη (Κ. Παλαιολόγου 123), που στεγάζει την Κουμαντάρειο Πινακοθήκη, οι οικίες Λιναρδάκη (οδός Ανανίου η πρώτη και στη διασταύρωση Παλαιολόγου και Όθωνος-Αμαλίας η δεύτερη), η οικία Λιούνη (Ευαγγελιστρίας και Αγησιλάου), η οικία Φικιώρη (Κ. Παλαιολόγου 117), η οικία Κυριαζοπούλου (Κ. Παλαιολόγου 45) κ.ά.

Έμαθες ποτέ ότι ο επιβλητικός μητροπολιτικός ναός της Ευαγγελίστριας που εγκαινιάστηκε το 1893 χτίστηκε σύμφωνα με τα νεοκλασικά πρότυπα της Μητρόπολης των Αθηνών. Οι τοιχογραφίες στο εσωτερικό του απηχούν το πνεύμα της Σχολής του Μονάχου.

Η βιβλιοθήκη της Σπάρτης φιλοξενεί το αρχείο του ποιητή Νικηφόρου Βρεττάκου σύμφωνα με την επιθυμία που εξέφρασε λίγο πριν το θάνατό ο ποιητής.

Οι φοίνικες στην λεωφόρο Παλαιολόγου φυτεύτηκαν το 1930. Σε 8 χρόνια θα έχουν ζωή 100 χρόνων!

Η Κουμαντάρειος Πινακοθήκη Σπάρτης λειτουργεί ως παράρτημα της Εθνικής Πινακοθήκης. Στεγάζεται σε όμορφο αρχοντικό του 1909 όπου τη μόνιμη συλλογή των έργων αποτελούν δωρεά του Γεωργίου Κουμάνταρου και της αδελφής του, Ντόλλης Γουλανδρή, προς τιμήν του φιλότεχνου πατέρα τους Ιωάννη Κουμάνταρου.

Ήξερες ότι το Αρχαιολογικό Μουσείο Σπάρτης που ιδρύθηκε το 1875 και στεγάζεται σε νεοκλασικό κτήριο που χτίστηκε σε σχέδια του αρχιτέκτονα Γ. Κατσαρού προοριζόταν για "Μουσειακό Κατάστημα".

Γνωρίζεις ότι στην αρχαιότητα ο Ευρώτας ήταν πλωτός με λιμενικές εγκαταστάσεις στον Καραβά Σπάρτης που σώζονται μέχρι σήμερα, καλυμμένες με τόνους χώματος;

Το Μουσείο Ελιάς και Ελληνικού Λαδιού δημιουργήθηκε στη Σπάρτη από το Πολιτιστικό Τεχνολογικό Ίδρυμα της ΕΤΒΑ το 2002. Ήταν το παλιό πέτρινο διώροφο κτήριο της Ηλεκτρικής Εταιρείας της Σπάρτης που έδινε ρεύμα στην πόλη.

Ήξερες ότι το 1943 ο γιατρός Χρήστος Καρβούνης που εκτελέστηκε στο Μονοδένδρι είχε συλληφθεί προηγουμένως και κρατείτο στις φυλακές Τρίπολης γιατί είχε περιθάλψει Εγγλέζο στρατιωτικό στον Πάρνωνα;

H οικογένεια Τζιβανόπουλου έχασε στην εκτέλεση των 100 (118) στο Μονοδένδρι και τα 4 παιδιά της. Η μητέρα για χρόνια το βράδυ ξέστρωνε τα κρεβάτια τους και το πρωί τα έστρωνε…

Ξέρεις αν στο κέντρο της Σπάρτης οι Γερμανοί κατακτητές ένα βράδυ εκτέλεσαν εν ψυχρώ Σπαρτιατόπουλο;

Ήξερες ότι περι το 1930 με 35 είχε αποφασιστεί η σιδηροδρομική γραμμή Τρίπολη – Σπάρτη και τα υλικά για το έργο που δεν έγινε ποτέ βρίσκονταν επί χρόνια στην περιοχή της Λάκκας; Το έργο εμπόδισαν εκείνοι που είχαν τις αυτοκινητομεταφορές.

Έχεις υπ’ όψιν σου ότι η Σπάρτη ήταν από τις πρώτες πόλεις με ιδιωτική Τράπεζα που ίδρυσαν έμποροι της πόλης, ανάμεσά τους και ο δήμαρχος Γκορτσολόγος;

Στη Σπάρτη σήμερα υπάρχουν τρείς βασικές τάσεις κατοίκων: Οι παλαιοί Σπαρτιάτες, οι μέτοικοι από γειτονικά χωριά, πόλεις και Νομούς, οι επαναπατρισθέντες απόδημοι Σπαρτιάτες. Μόνιμοι κάτοικοι της Σπάρτης έγιναν από το 1950 και μετά, στρατιωτικοί, δημόσιοι υπάλληλοι που υπηρέτησαν σε αυτήν και την τελευταία 20ετία αρκετοί φοιτητές.

Γνωρίζεις ότι οι Σπαρτιάτες ανά την Ελλάδα και τον κόσμο είναι υπερπολλαπλάσιοι των μόνιμων κατοίκων της Σπάρτης;

Η Σπάρτη έχει 9 «αδελφές» πόλεις!

Στην Σπάρτη έχουν υπηρετήσει έως σήμερα 21 δήμαρχοι. Πρώτος ο Μελετόπουλος, τελευταίος ο Δούκας. Ο μόνος που δεν μνημονεύεται στο Δημαρχιακό Μέγαρο είναι ο Γεώργιος Λιναρδάκης…

Το άγαλμα του Λεωνίδα της Σπάρτης , μπροστά στο στάδιο, αποτελεί το σπουδαιότερο αξιοθέατο της πόλης, είναι έργο του μεγάλου γλύπτη Φαληρέα και τοποθετήθηκε εκεί το 1969 παρουσία του Πατακού!

Γνωρίζεις ότι η Σπάρτη το 2025 θα έχει σύγχρονο Νοσοκομείο, έργο του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος;

Στόχος της πόλης είναι το 2023 να έχει καταστεί κέντρο δρόμων υπεραπόστασης και αντοχής;

Ακολουθήστε το notospress.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις