Η γενιά που ανακάλυψε το σεξ

Γράφει η Ελεάννα Βλαστού* / kathimerini.gr

Κάποιες φορές είναι λιγότερο γνωστός o εμπνευστής μιας γνωστής ατάκας. Στον συγγραφέα επιστημονικής φαντασίας Ρόμπερτ Χάινλαιν ανήκει η έκφραση «κάθε γενιά θεωρεί ότι ανακάλυψε το σεξ», που σημαίνει ότι κάθε γενιά πιστεύει ότι έχει βρει ένα νέο τρόπο να χειρίζεται τις προσωπικές σχέσεις. Μονάχα που η σημαντική συνέχεια της ατάκας παραμένει άσημη: «Κάθε γενιά πλανάται. Η μόνη διαφορά, αν υπάρχει, είναι το μέτρο της συγκάλυψης».

Μου ήρθε στον νου ακούγοντας τα νέα τραγούδια της Λίλι Αλεν. Μου αρέσει αυτή η τραγουδοποιός, γέννημα θρέμμα του Λονδίνου, κουλ, τα λέει καλά. Είχε εξαφανιστεί επί επτά χρόνια για να μεγαλώσει τις κόρες της και σε μια συνέντευξη στο BBC είχε προκαλέσει κάποιους όταν δήλωσε –γελώντας– ότι η μητρότητα σκότωσε την καριέρα της. Μου είχε κάνει εντύπωση ότι δεν είχε αντιληφθεί εγκαίρως ότι ναι, η μητρότητα, μπορεί να μη σκοτώσει, αλλά έχει δυναμική επίπτωση στην καριέρα των γυναικών.

Η Αλεν –σαράντα τώρα– επέστρεψε, χώρισε με τον ηθοποιό σύζυγο και ασχολείται εμμέσως ακόμη μαζί του. Σε κάποια από τα νέα της τραγούδια αναφέρεται σε μια γυναίκα που φέρει το όνομα Μάντλιν. Η Μάντλιν ήταν (μπορεί ακόμη να είναι) η ερωμένη του πρώην συζύγου. Τα λόγια των τραγουδιών τα οποία διαβάζονται με τη σαφήνεια ημερολογίου πιστοποιούν ότι ανακάλυψε την εξωσυζυγική σχέση του άντρα της ψάχνοντας τα μηνύματα, θέλουν προσοχή τα κινητά. Αναφέρεται επίσης σε μια συμφωνία που δεν τηρήθηκε.

Η συμφωνία, απ’ ό,τι αντιλήφθηκα, ήταν η εξής: του έδωσε την άδεια να περιέλθει σε περίπτυξη με κάποια άγνωστη/ επί πληρωμή/ σε δωμάτιο ξενοδοχείου/ με διακριτικότητα και αβρότητα. Αλλά, καταλαβαίνετε. Ο σύζυγος αγνόησε τον ορθολογικό σπορτίβ τρόπο με τον οποίο η Λίλι τον ήθελε να κινείται και όπως φαίνεται (σε άλλο τραγούδι) ερωτεύτηκε. Ετσι είναι η εποχή μας, τα θέλει όλα βολικά, κατά παραγγελίαν, λειτουργικά. Χωρίς κανείς να σκεφτεί ότι η τάση ελέγχου δεν κατοχυρώνει το ελεγχόμενο, όπως και η τελειομανία δεν επιτυγχάνει τελειότητα.

Η Λίλι δεν αντιλήφθηκε γρηγορότερα ότι η συμφωνία της ανοιχτής, ανοιχτόμυαλης, σχέσης είναι λιγότερο βολική για την άτυχη πλευρά. Αυτό τώρα ονομάζεται ηθική μη μονογαμία. Είναι όλοι σύμφωνοι, γιατί όλα είναι συμφωνημένα. Παλιότερα λεγόταν απιστία και διατηρούσε λίγο μυστήριο και κάποια μυστικά. Ερχεται πλέον σε τρεις λέξεις. Περιέχει τις λέξεις-κλειδιά «ηθική» και «μονογαμία», που της προσδίδουν μια επίσημη, βαρύγδουπη χροιά. Είναι ο ένας από τους δύο τρόπους που έχουν εφευρεθεί από τους μεσήλικες για να διαχειρίζονται την πλήξη τους.

Η πολυσυντροφικότητα είναι ο άλλος τρόπος. Επειδή τα στοιβαγμένα χρόνια μάς κάνουν σοφότερους, οι μεσήλικοι αντιληφθήκαμε ότι κανένας σύντροφος δεν καλύπτει όλες ή τις εβδομαδιαίες ανάγκες μας. Συναινούμε, λοιπόν, με τους συντρόφους μας ότι θα βρούμε και άλλους συντρόφους για να καταμερίζουμε τον χρόνο και τη μουρμούρα για τα προβλήματά μας. Και έτσι, αντί να κάνουμε έναν σύντροφο να πλήττει στο κρεβάτι –στο πριν και στο μετά– μοιράζουμε φιλελεύθερα λίγη από την πλήξη και σε άλλους, δημιουργώντας συντροφικές κύστες βαρεμάρας.

Πώς έγινε το σεξ τόσο μη σέξι; Αυτός θα έπρεπε να είναι ο τίτλος του άρθρου, αλλά θα κοβόταν στην επιμέλεια. Εγινε επειδή το συζητούμε πολύ. Τώρα όμως, επειδή ξαφνικά συνειδητοποιώ ότι γράφω σε μια σοβαρή εφημερίδα, θέλω να γυρίσουμε το θέμα στην ουσία. Που δεν είναι η μονογαμία, γιατί θα ήταν μια δύσκολη κουβέντα, αλλά το σεξ, θέμα παλιό όπως και οι πέτρες.

Ετσι είναι η εποχή μας, τα θέλει όλα βολικά, κατά παραγγελίαν, λειτουργικά. Χωρίς κανείς να σκεφτεί ότι η τάση ελέγχου δεν κατοχυρώνει το ελεγχόμενο, όπως και η τελειομανία δεν επιτυγχάνει τελειότητα.

Η Λίλι Αλεν ήταν έτοιμη να δεχθεί την απιστία ή την ηθική μη μονογαμία –όπως θέλετε ονομάστε την–, αρκεί να ήταν μηχανική, συναλλακτική, χωρίς συναίσθημα. Ολα αυτά όμως κάνουν το σεξ ακόμη πιο μίζερο. Μονάχα οι πολύ νέοι μπορούν να αντέξουν μια τέτοια ψυχική σπατάλη, αλλά αυτοί ορθώς δεν ξοδεύουν ή δεν θα έπρεπε να ξοδεύουν τα νιάτα και τη λίμπιντό τους σε σαρκοβόρους μεσηλίκους.

Χωρίς καμία διάθεση να απορρίψω τη συμφωνία μιας ανοιχτής σχέσης, που σίγουρα κάποιες φορές θα λειτουργεί, η απιστία –είτε σε συναινετική μορφή είτε όχι– υποθέτω ότι χειρίζεται τα βαθύτερα αίτια μιας μονογαμικής σχέσης που ημιλειτουργεί. Και έτσι ένας εραστής ή μια ερωμένη καταφθάνουν νωρίτερα από την ημερομηνία έναρξης μιας σχέσης. Προπορεύονται του γεγονότος. Είναι κάπως σαν τις επαναστάσεις, οι κραδασμοί και τα αίτια προηγούνται και το ξέσπασμα έπεται.

Η μεγαλύτερη επιρροή στο πώς οι άνθρωποι σκεφτόμαστε για το σεξ προέρχεται από τις διαπιστώσεις του Σίγκμουντ Φρόιντ. Ο ψυχαναλυτής που μετατόπισε την κουβέντα περί σεξ από το περιθώριο στο κέντρο του ενδιαφέροντος επέμεινε, ριζοσπαστικά, στη σύνδεσή του με όλους τους υπόλοιπους τομείς της ζωής μας. Δεν είμαι ειδική. Το σεξ πάντως σαρώνει πολλούς τομείς στη ζωή, αλλά λίγο έχει να κάνει με το σεξ.

Μέσω του σεξ σίγουρα αποζητούμε να συνδεθούμε συναισθηματικά ώστε για να γίνουμε κατανοητοί από κάποιον άλλον. Κι εδώ, όπως και σε όλα, αποδοχή αναζητούμε. Και έτσι το σεξ, που λίγο έχει να κάνει με το σεξ όπως ήδη έγραψα, σωματικά προσφέρει μια πρώτης τάξεως ευκαιρία να επικοινωνηθεί η ανάγκη για τρυφερότητα, επαφή, εγγύτητα. Δηλαδή όλα όσα μας κάνουν να γινόμαστε ξανά ορατοί, ζωντανοί και να ξανασυμπαθούμε τους εαυτούς μας επειδή μας αποδέχονται.

Ο μόνος τρόπος που θα εξασφαλιζόταν ο γάμος της Λίλι Αλεν δεν θα ήταν σκληρότεροι όροι και περισσότερες απαγορεύσεις, αλλά η ακεραιότητα του συναισθηματικής τους εγγύτητας. Βεβαίως, πώς θα μπορούμε να είμαστε σίγουροι. Οι προσωπικές σχέσεις έχουν ρίσκο και το ρίσκο είναι μέρος του ενθουσιασμού. Καταλαβαίνω όμως τον πόνο της, ένιωσε ό,τι είχε γράψει η Ζέιντι Σμιθ: «Χρόνος είναι ο τρόπος που ξοδεύεται η αγάπη μας» και ο χρόνος είναι τόσος όσος.

(*) Η κ. Ελεάννα Βλαστού είναι συγγραφέας και ζει στο Λονδίνο