Γιάννης Κωστάλας: Ο Λάκωνας αφανής ήρωας της 11ης Σεπτεμβρίου

ΝΕΑ ΥΟΡΚΗ. Το «δεύτερο ελληνικό προξενείο της Νέας Υόρκης» ήταν το Essex World Cafe, και αυτή η περιγραφή δεν είχε καμία σχέση με την εγγύτητα του με το World Trade Center. Το Essex World Café ήταν το δημιούργημα του Γιάννη Κωστάλα, ενός Έλληνα μετανάστη που βρισκόταν στις ΗΠΑ από νεαρή ηλικία.

Εκτός από ένα πολύ αγαπημένο στέκι για καφέ και πρωινό, ένα πέρασμα για Έλληνες μετανάστες, για τουρίστες, για ανθρώπους που αγαπούσαν με πάθος το μπάσκετ, για σελέμπριτι όπως ο Ρικ Πιτίνο, ο Ρόμπερτ Ντε Νίρο και ο Μπρους Σπρίνγκστιν, το Essex προσέφερε το δικό του «σωσίβιο» στη βιβλική καταστροφή της 11ης Σεπτεμβρίου.

Ας ξεκινήσουμε από τα βασικά όμως. Ποιος ήταν ο Γιάννης Κωστάλας;

Η παρακάτω περιγραφή του αποδίδεται είτε στο δημοσιογράφο Νίκο Παπαδογιάννη είτε στον παλαίμαχο μπασκετμπολίστα Στιβ Γιατζόγλου:

«Οι καλύτεροι άνθρωποι που βρέθηκαν στον πλανήτη γη ήταν ο Ιησούς Χριστός και ο Μπαρμπά-Γιάννης Κωστάλας».

Ο Γιάννης Κωστάλας γεννήθηκε στη Λακωνία και ήρθε στις ΗΠΑ ως μετανάστης το 1951. Εργάστηκε σκληρά, έπαιξε μπάσκετ στην ομάδα του Taft High School (και στον Τυφώνα, όσο ζούσε στην Ελλάδα), έγινε ένα με την κουλτούρα της Νέας Υόρκης. Αγάπησε το μπάσκετ, βοήθησε μετανάστες από την Ελλάδα και κάθε άλλη χώρα κάνοντας άνοιγμα στην εστίαση με τη βοήθεια του αδελφού του, Δημήτρη. Αρχικά δημιούργησαν το Essex World Cafe, μετά οι δουλειές πήγαν καλά και η οικογένεια άνοιξε και το Trinity Deli και 16 ακόμα εστιατόρια.

Ο Νίκος Παπαδογιάννης γράφει για το Essex World Cafe: «Οι αθλητές, οι προπονητές, οι δημοσιογράφοι, οι παράγοντες, οι απλοί φανς, οι μετανάστες, οι επισκέπτες, όσοι αναζητούσαν τη γή της ευαγγελίας στην Αμερική, όλοι περνούσαν από εκεί. Σε πολλούς από αυτούς, ο μπάρμπα-Γιάννης έδωσε και μεροκάματο. Κάποιοι ταξίδευαν εκεί για να παίξουν μπάσκετ, άλλοι για σεμινάρια, για γιατρούς, για θεραπείες, για να ανιχνεύσουν τους μύθους του μπάσκετ, για να μυρίσουν το άρωμα μιας πολυφορεμένης κάλτσας. «Αυτή είναι η περηφάνια μου, να κοιμηθείς στο σπίτι μου και να έρθεις στο μαγαζί μου για πρωινό» έλεγε ο ίδιος». Στο ίδιο κείμενο αναφέρει μια απόπειρα να επικοινωνήσει μαζί του μέσω τηλεφώνου. Στο τηλέφωνο ξαφνικά, βγήκε ο Γιώργος Καράγκουτης (βετεράνος μπασκετμπολίστας, με σημαντικά περάσματα από ομάδες όπως ο Πανιώνιος και ο Παναθηναϊκός).

«Κάποιος μας πρόσεχε εκείνη τη μέρα»

Η Βίβιαν Κόσταλα, σύντροφος του Στίβ, γιου του Γιάννη Κωστάλα, μίλησε στην εφημερίδα National Herald, πριν από δύο χρόνια, λίγο μετά το θάνατο του, χρησιμοποιώντας την παραπάνω φράση για να περιγράψει τα γεγονότα της 11ης Σεπτεμβρίου.

Ο Μπάρμπα - Γιάννης αγαπούσε όσο τίποτα τη βοήθεια στον συνάνθρωπο, στον μετανάστη, στον φτωχό που του χτυπάει την πόρτα με απελπισία. Το μεσημέρι της 11ης Σεπτεμβρίου 2001, η ζωή του άλλαξε για πάντα.

Εκείνη τη μέρα στην οδό Λίμπερτι υπήρχαν διάσπαρτα φορτηγά-αυτοκίνητα της οδικής βοήθειας. Ένα από αυτά, είχε σταθμεύσει ακριβώς μπροστά από το Essex World Cafe. Το προσωπικό του μαγαζιού είχε ζητήσει να φύγουν από το συγκεκριμένο σημείο, όμως οι προτροπές τους δεν είχαν εισακουσθεί. Η οικογένεια Κωστάλα και οι θαμώνες του μαγαζιού στάθηκαν ανείπωτα τυχεροί μέσα στην ατυχία τους. Όταν τα συντρίμμια από τους Πύργους άρχισαν να πέφτουν με ρυθμό καταρρακτώδους βροχής, ο Γιάννης κατέβασε την ατσάλινη πόρτα της εισόδου του μαγαζιού του, και κατεύθυνε τους πελάτες να φύγουν από την έξοδο κινδύνου που βρίσκονταν στην πίσω πλευρά του μαγαζιού. Το φορτηγό της οδικής δέχτηκε πολλά θραύσματα από τους πύργους, οι πελάτες - τουλάχιστον όσοι βρίσκονταν στο μαγαζί του Γιάννη εκείνη την ώρα - είχαν σωθεί.

Στη συνέχεια, το μαγαζί του Γιάννη Κωστάλα μετατράπηκε σε αυτοσχέδιο κέντρο επιχειρήσεων της πυροσβεστικής. Ο ίδιος και η οικογένεια του βοηθούσαν ακατάπαυστα, μαγειρεύοντας γεύματα για τους διασώστες και για όσους ανθρώπους κατάφερναν να επιβιώσουν από αυτή την ανείπωτη καταστροφή. Για 2 1/2 χρόνια, το Essex World Cafe «επιτάχθηκε» από εκείνους που είχαν ανάγκη, στην εποχή της μεγαλύτερης υπαρξιακής απειλής από την εποχή της γέννησης των ΗΠΑ.

Το Essex επέστρεψε σε λειτουργία, το "ground zero" έγινε η πληγή ολόκληρου του δυτικού πολιτισμού, ο πόλεμος στο Ιράκ απέδειξε πως είχε κι άλλο σκοτάδι να μας χαρίσει η σύγχρονη ιστορία, και μπαίνοντας πια, στη δεκαετία του 2020, ο Οσάμα Μπιν Λάντεν ήταν πια νεκρός και οι Δίδυμοι Πύργοι άγγιζαν ξανά τον ουρανό. Ο Μπαρπά-Γιάννης στο πέρασμα των δεκαετιών είχε χάσει το μέτρημα στους πόσους ανθρώπους είχε χαρίσει την ιδανική έκφραση του Καλού Σαμαρείτη, από νεαρούς μπασκετμπολίστες και παιδιά που αναζητούσαν μια καλή σχολή για να σπουδάσουν, μέχρι τους πυροσβέστες που επιχειρούσαν διασώσεις στα χαλάσματα των Δίδυμων Πύργων. Στις 10 Οκτωβρίου 2021, ο Ευστράτιος Κωστάλας αποχαιρέτησε τον θείο του, Γιάννη, στο τελευταίο του ταξίδι από τη ζωή.

Στον πατέρα μου χρωστάω το «ζειν» αλλά στον δάσκαλο μου το «ευ ζειν».

Στον «Μπάρμπα Γιάννη» χρωστάω το «ευ ζειν»…

Πηγή: reader.gr