Ο Άνθρωπος με το Σιδηρούν Προσωπείο

ΚΟΣΜΟΣ. Είναι ο πιο διάσημος φυλακισμένος όλων των εποχών. Μέχρι σήμερα, η ταυτότητά του παραμένει ένα άλυτο μυστήριο. Κανένας δεν ξέρει με σιγουριά το όνομα του κρατουμένου, ο οποίος πέρασε σχεδόν 40 χρόνια στη φυλακή, με καλυμμένο το πρόσωπό του. Όλοι όμως τον γνωρίζουν ως τον άνθρωπο με το Σιδηρούν Προσωπείο ή τον άνθρωπο με τη Σιδερένια Μάσκα.

Δεν γνωρίζουμε το όνομα του, αλλά ιστορικές πηγές αναφέρουν ότι το πρόσωπό του ήταν μονίμως καλυμμένο με μία μάσκα από μαύρο βελούδο, την οποία ο θρύλος τη μετέτρεψε σε σιδερένια. Έτσι, ο άνθρωπος αυτός έμεινε στην ιστορία ως ο «άνθρωπος με το σιδηρούν προσωπείον», όπως αρχικά μεταφράστηκε στα ελληνικά το γαλλικό «L’ homme au masque de fer».

Ο άνθρωπος με το σιδηρούν προσωπείο φυλακίστηκε για τις πολιτικές του ιδέες πριν από το 1681 στις φυλακές του Πινιερόλ (σημερινό Πινερόλο της βορειοδυτικής Ιταλίας). Στις 18 Σεπτεμβρίου του 1698 μεταφέρθηκε στις φυλακές της Βαστίλης στο Παρίσι, όπου και πέθανε στις 19 Νοεμβρίου του 1703, επί βασιλείας του Λουδοβίκου του 14ου. Τάφηκε την επόμενη ημέρα στο νεκροταφείο του Αγίου Παύλου και καταγράφηκε στα αρχεία της ενορίας αυτής ως «Μαρσιολί (Marchioly), ετών 45».

Η άγνωστη ταυτότητά του προκάλεσε μία σειρά από υποθέσεις. Το 1711 ταυτίστηκε με τον Άγγλο ευγενή Ρίτσαρντ Κρόμγουελ, γιο του Όλιβερ Κρόμγουελ, το 1745 με τον κόμη Λουδοβίκο του Βερμαντουά, εξώγαμο τέκνο του Λουδοβίκου του 14ου και της μετρέσας του Λουίζ ντε λα Βαλιέρ και το 1883 με τον Μολιέρο, που δήθεν φυλακίστηκε εξαιτίας του «Ταρτούφου».

Ήταν ακόμη μια μεγάλη επιτυχία του ευφάνταστου Γάλλου συγγραφέα Αλέξανδρου Δουμά ή ο ήρωας υπήρξε πραγματικό πρόσωπο και μάλιστα δίδυμος αδερφός του βασιλιά Λουδοβίκου του 14ου;

Το επικρατέστερο όνομα για τον μυστηριώδη φυλακισμένο είναι το γαλλικό Eustache Dauger. Συνελήφθη το 1669 ή 1670 και «περιόδευσε» σε αρκετές γαλλικές φυλακές, μεταξύ των οποίων η Βαστίλη και το Πινιερόλ. Για 34 χρόνια είχε τον ίδιο φύλακα. Τον Bénigne Dauvergne de Saint-Mars. Ο Dauger πέθανε το 1703.

Η υπόθεση όμως αυτή, για πολλούς ερευνητές, δεν ισχύει. Υποστηρίζουν ότι ο Dauger ήταν ένας νέος ξεπεσμένος ευγενής, ο οποίος συνελήφθη για συμμετοχή σε τελετές μαύρης μαγείας. Για ορισμένους, δεν ήταν τίποτα άλλο παρά ένας υπηρέτης. Σε κάθε περίπτωση, όλοι συμφωνούν ότι πρέπει να ήξερε κάποιο σοβαρό μυστικό που έγινε αιτία για να καταλήξει στη φυλακή.

Την εντολή, μάλιστα, είχε δώσει το δεξί χέρι του βασιλιά Λουδοβίκου του 14ου, εξ ονόματός του. Η διαταγή ήταν να κλειστεί σε φυλακές υψίστης ασφαλείας και κυρίως να μην έρθει σε επαφή με κανέναν.

Για τους αναλυτές όμως, υπάρχουν αρκετά κενά στην ιστορία του φυλακισμένου και η βασική υπόθεση που κάνουν, είναι ότι φορούσε τη μάσκα μόνο κατά τη μεταφορά του από φυλακή σε φυλακή. Εκτιμούν μάλιστα, ότι επρόκειτο για φανταστική ιστορία του προσωπικού του φρουρού, Bénigne Dauvergne de Saint-Mars, που ήθελε να μιλά για τις σπουδαίες αποστολές, που του ανέθετε ο ίδιος ο Βασιλιάς.

Το 1771 ο φιλόσοφος Βολταίρος δημοσιοποίησε την άποψη ότι ο κρατούμενος φορούσε συνεχώς σιδερένια και όχι υφασμάτινη μάσκα και ήταν ο νόθος αδερφός του Λουδοβίκου. Τον περιέγραφε μάλιστα και ως μεγαλύτερο σε ηλικία σε σχέση με αυτή που ήταν γνωστή. Ο Βολταίρος, ο οποίος φυλακίστηκε για ένα χρόνο στη Βαστίλη το 1717, έλεγε ότι ήρθε σε επαφή με ανθρώπους που παλαιότερα τον είχαν δει από κοντά.

Την εκδοχή αυτή υιοθέτησε ο Αλέξανδρος Δουμάς πατήρ στο μυθιστόρημά του «Ο Υποκόμης της Βραζελόνης: Δέκα χρόνια μετά», τελευταίο μέρος της επικής τριλογίας του «Οι Τρεις Σωματοφύλακες», που δημοσιεύτηκε σε συνέχειες το 1844. Ο Δουμάς όμως, γράφοντας τον «Άνθρωπο Πίσω από τη Σιδερένια Μάσκα», ερεύνησε και αυτός για το ποιος φορούσε τη σιδερένια μάσκα. Έτσι, στο βιβλίο του δεν είναι άλλος από τον δίδυμο αδελφό του Λουδοβίκου.

Η ιστορία του ανθρώπου με το σιδηρούν προσωπείων κέντρισε από πολύ νωρίς και το ενδιαφέρον των ανθρώπων του κινηματογράφου. Το 1909 παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στη μεγάλη οθόνη και πιο πρόσφατα σε μια πανάκριβη χολιγουντιανή παραγωγή, με πρωταγωνιστές τους Λεονάρντο ντι Κάπριο, Ζεράρ Ντεπαρντιέ και Τζέρεμι Άιρονς («Ο άνθρωπος με τη σιδερένια μάσκα», 1998).