Διεθνής Ημέρα Εθελοντισμού

ΚΟΣΜΟΣ. Η 5η Δεκεμβρίου καθιερώθηκε ως Διεθνής Ημέρα Εθελοντισμού το 1985, με απόφαση της γενικής συνέλευσης του ΟΗΕ για να αποτίνει τον οφειλόμενο φόρο τιμής στα εκατομμύρια των εθελοντών, που είναι ταγμένοι στην υπηρεσία του ανθρώπου, συχνά με κίνδυνο της ζωής τους.

Ο όρος εθελοντισμός αναφέρεται στην ηθελημένη παροχή υπηρεσιών χωρίς το κίνητρο της υλικής ανταμοιβής, προς όφελος της κοινωνίας. Ο εθελοντισμός δεν είναι υποχρεωτικός, δηλαδή στηρίζεται στην αυτόβουλη συμμετοχή του ενεργού πολίτη. Όμως, εθελοντής χαρακτηρίζεται και εκείνος που συνεισφέρει υλικά αγαθά σε καταστάσεις που αυτά θεωρούνται αναγκαία για την κάλυψη ανθρωπίνων αναγκών, χωρίς να περιμένει αντάλλαγμα. Στόχος ενός εθελοντή είναι η βελτίωση των κοινωνικών, οικονομικών, περιβαλλοντικών, αθλητικών, εκπαιδευτικών και άλλων θεμελιωδών αναγκών μίας κοινωνίας.

Ο εθελοντισμός κατά βάση είναι μία κίνηση καλής θέλησης. Οι τομείς που μπορεί να δραστηριοποιηθεί κάποιος είναι απεριόριστοι αρχίζοντας από μία απλή προσφορά ρούχων μέχρι την στελέχωση της πυροσβεστικής υπηρεσίας ως εθελοντής πυροσβέστης.

Ο εθελοντισμός είναι άρρηκτα συνδεδεμένος με το ήθος, τις ανάγκες, τα όνειρα και τις δυνατότητες του ενεργού πολίτη που αγωνίζεται για μια καλύτερη ζωή, ένα καλύτερο μέλλον και μια καλύτερη κοινωνία μέσα στην οποία ζει και αναπτύσσεται.

Είναι πραγματικότητα πως δεν είναι εύκολα δυνατόν να δοθεί κάποιος ακριβής ορισμός για τον εθελοντισμό και αυτό γιατί καλύπτει ένα τόσο ευρύ φάσμα δυνατοτήτων προσφοράς και εμπλέκεται με τόσες πολλές μορφές που είναι πλέον θέμα υποκειμενικό η ακριβής αντίληψη του όρου. Για αυτό και εάν ερωτηθεί κάποιος εθελοντής για την εμπειρία του σε αυτό, θα ακουστούν πολλές και ποικίλες απόψεις, όλες τόσο ενδιαφέροντα ξεχωριστές που μόνο εάν το ζήσει κάποιος θα είναι σε θέση να το αισθανθεί.

Με αφορμή την εμπειρική κατανόηση του εθελοντισμού, τόσο ο ΟΗΕ όσο και η ΕΕ έχουν αναλάβει κατά καιρούς σημαντικά προγράμματα για την προώθησή του. Η ΕΕ δημιούργησε κατά το Ευρωπαϊκό Έτος Εθελοντισμού ένα εγχειρίδιο προορισμένο για σχολικές κοινότητες, προκειμένου να προάγει την αξία του στις μικρές ηλικιακά κοινωνικές ομάδες της χώρας. Επίσης, σε ανάλογη κίνηση προέβη και το γραφείο Επιτρόπου Εθελοντισμού και Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων της Κύπρου με την δημιουργία ενός εγχειριδίου καλλιέργειας του Ενεργού Πολίτη προσανατολισμένο στις σχολικές κοινότητες.

Ορισμοί και αρχές του εθελοντισμού

Ο εθελοντισμός είναι ευρεία έννοια. Μπορεί να συμπεριλαμβάνει δράσεις σταθερές και επαναλαμβανόμενες μέσα από συγκροτημένα προγράμματα ή οργανώσεις, οπότε συνήθως καλείται επίσημος εθελοντισμός, είτε δράσεις προσωπικές, πρόσκαιρες και μοναδικές (ανεπίσημος εθελοντισμός). Μπορεί να αφορά τη συμμετοχή σε προγράμματα μη κυβερνητικών οργανώσεων, ιδρυμάτων ή φορέων τοπικής αυτοδιοίκησης (π.χ. περιβαλλοντικά προγράμματα, αθλητικά προγράμματα, δασοπροστασία, κοινωνική υποστήριξη κ.ά.), αλλά και πράξεις – ατομικές δραστηριότητες, όπως η εθελοντική αιμοδοσία, η βοήθεια ενός ηλικιωμένου στον δρόμο ή ακόμα και η μετά θάνατο προσφορά μελών του ανθρώπινου σώματος για επιστημονικούς σκοπούς.

Α. Ο όρος εθελοντισμός γενικά αναφέρεται στην ηθελημένη πράξη για κάποιο κοινωφελή σκοπό χωρίς υλικό ή άλλο αντάλλαγμα.

Εθελοντής είναι ο πολίτης που προσφέρει ανιδιοτελώς χρόνο ή γνώση για χρήσιμες δράσεις προς όφελος άλλων, χωρίς να περιμένει αντάλλαγμα.

Β. Ο επίσημος εθελοντισμός είναι μια δραστηριότητα που πραγματοποιείται μέσω μη κερδοσκοπικών οργανώσεων ή προγραμμάτων:

• προς όφελος της κοινότητας και του εθελοντή
• με την ελεύθερη βούληση του ίδιου του εθελοντή και χωρίς καταναγκασμό
• χωρίς οικονομική αμοιβή
• μόνο σε θέσεις που προορίζονται για εθελοντές.

Αρχές του εθελοντισμού

• Ο εθελοντισμός ωφελεί την κοινωνία και τον εθελοντή.
• Η εθελοντική εργασία δεν αμείβεται.
• Ο εθελοντισμός είναι πάντα θέμα επιλογής.
• Ο εθελοντισμός δεν είναι υποχρεωτικός.
• Ο εθελοντισμός είναι ένας νόμιμος τρόπος με τον οποίο οι πολίτες μπορούν να συμμετέχουν στις δραστηριότητες της κοινότητάς τους.
• Ο εθελοντισμός είναι ένας τρόπος για να αντιμετωπίζουν τα άτομα ή οι ομάδες τις ανθρώπινες, περιβαλλοντικές και κοινωνικές ανάγκες.
• Ο εθελοντισμός είναι μια δραστηριότητα που εκτελείται μόνο σε μη κερδοσκοπικούς τομείς.
• Ο εθελοντισμός δεν υποκαθιστά την αμειβόμενη εργασία.
• Οι εθελοντές δεν παίρνουν τη θέση υπαλλήλων που αμείβονται, ούτε αποτελούν απειλή για την ασφάλεια της εργασίας αμειβόμενων υπαλλήλων.
• Ο εθελοντισμός σέβεται τα δικαιώματα, την αξιοπρέπεια και τον πολιτισμό των άλλων.
• Ο εθελοντισμός προωθεί τα ανθρώπινα δικαιώματα και την ισότητα.