Άγιοι Ανάργυροι Πάρνωνος: Το αρχαιότερο μοναστήρι της Λακωνίας

ΛΑΚΩΝΙΑ. Η Ιερά Κοινοβιακή και Ιεραποστολική Μονή Άγιοι Ανάργυροι Πάρνωνος, αποτελεί το αρχαιότερο μοναστήρι της Λακωνίας και βρίσκεται στην υπηρεσία της ορθοδοξίας για περισσότερο από χίλια χρόνια.

Χαμένο στα δάση του Πάρνωνα, τσακισμένο από χίλια κύματα και συμφορές, το μοναστήρι των Αγίων Αναργύρων, στέκει ακόμα όρθιο και γίνεται μια μεγάλη πνευματική αγκαλιά που κλείνει μέσα της με περισσή αγάπη, κάθε άνθρωπο που ψάχνει τη θεία ζεστασιά.

Η Μονή βρίσκεται 37 χιλιόμετρα βορειοανατολικά της Σπάρτης κοντά στο χωριό Βέροια (5 χιλιόμετρα) και σε υψόμετρο 1.000 μέτρων. Ο δρόμος που οδηγεί στους Αγίους Αναργύρους είναι ασφαλτοστρωμένος (υπάρχει και χωματόδρομος) και κινείται μέσα σε μια φιδωτή πανέμορφη διαδρομή στο δάσος του Πάρνωνα.

Άγιοι Ανάργυροι: Μια βασανισμένη ιστορία πολλών αιώνων

Συναντούμε την πρώτη αναφορά για τη Μονή το 881 μ. Χ. από το βίο του Οσίου Ηλία του Νέου (Σικελιώτη) ο οποίος ασκήτεψε για ένα διάστημα στην περιοχή και κατέγραψε τις εμπειρίες του. Σύμφωνα λοιπόν με αυτές, στο χώρο που γνωρίζουμε σήμερα, υπήρχε λατρευτικός χώρος από εκείνη την εποχή.

Η δεύτερη γραπτή αναφορά προέρχεται από το 1.293 στο χρυσόβουλο του Αυτοκράτορα Ανδρόνικου Β’ του Παλαιολόγου. Χρυσόβουλα ονομάζονταν τα επίσημα έγγραφα – διατάγματα των αυτοκρατόρων στα βυζαντινά χρόνια όπου γράφονταν σε περγαμηνή και είχαν χρυσή σφραγίδα για να επιβεβαιώνεται η γνησιότητά τους. Σύμφωνα λοιπόν με το χρυσόβουλο του 1.293 κατοχυρώνεται η οριοθέτηση της Μητροπόλεως Μονεμβασίας και Σπάρτης κι εκεί γίνεται επίσημη αναφορά της Μονής.

Η κτητορική επιγραφή του ιερού προσκυνήματος, αναφέρει πως η Μονή των Αγίων Αναργύρων είναι Σταυροπηγιακή αναγράφοντας το όνομα του πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως Κυρίλλου και Λούκαρη. Σταυροπηγιακές Μονές είναι εκείνες που υπάγονται απευθείας στο Οικουμενικό Πατριαρχείο και όχι στην Αρχιεπισκοπή της κάθε περιοχής.

Σύμφωνα με την παράδοση, όταν χτιζόταν ένα μοναστήρι, ο Πατριάρχης είχε το δικαίωμα να στείλει ένα σταυρό ώστε να τοποθετηθεί στα θεμέλια της εκκλησίας της Μονής. Η πράξη αυτή αυτόματα οδηγούσε στην υπαγωγή αλλά και στην εξάρτηση της Μονής από τον Πατριάρχη.

Καταστροφές και αναστηλώσεις που συνεχίζονται μέχρι σήμερα

Το καθολικό της Μονής καταστρέφεται πρώτη φορά στα χρόνια της Τουρκοκρατίας και χτίζεται ξανά το 1.611. Αμέσως μετά, το 1685 οι Βενετοί και οι Τούρκοι δε συγχωρούν το εθνικό και πνευματικό έργο του ιερού χώρου και τον καταστρέφουν για δεύτερη φορά. Όμως σταδιακά, με πείσμα και προσωπική εργασία, οι μοναχοί χτίζουν ξανά το καταφύγιο των πιστών.

Η τελευταία επιδρομή στους Αγίους Αναργύρους ήταν το Νοέμβριο του 1943 όπου και λεηλατήθηκε. Αποτέλεσμα των απανωτών καταστροφών και επιδρομών είναι να μη σώζεται σήμερα κανένα πολύτιμο κειμήλιο και κανένας μοναστηριακός θησαυρός της Μονής.

Όλοι οι μοναχοί, ασκητές και ηγούμενοι που πέρασαν από τη Μονή επιτέλεσαν σημαντικό έργο δημιουργώντας έναν πνευματικό φάρο στις πλαγιές του Πάρνωνα. Εκτός από το πλούσιο πνευματικό έργο όμως, όλοι τους δούλεψαν ώστε το μοναστήρι να πάρει τη σημερινή κτιριακή μορφή του. Ένα κόσμημα στην κατάφυτη πλαγιά του βουνού.

Χαρακτηριστική είναι η εκκλησία στο κέντρο με τις πλάκες σχιστόλιθου στη στέγη αντί κεραμιδιών, κάτι που συναντάμε σε πολλά χωριά του Πάρνωνα ιδίως στην περιοχή της Αρκαδίας.

Ο ιεραποστολικός χαρακτήρας της Μονής σήμερα

Οι φιλανθρωπίες της Μονής, το κρυφό σχολειό που λειτουργούσε από το 17^ο αιώνα και μέχρι την απελευθέρωση, η προσφορά υλικών και πνευματικών αγαθών στους δοκιμασμένους κατοίκους της περιοχής, έχει ανάγει το χώρο αυτό σαν δεύτερο σπίτι για πολλούς Λάκωνες.

Δεν είναι τυχαία άλλωστε η πίστη στην πατρίδα των μοναχών όταν βοήθησαν με κάθε τρόπο στην Επανάσταση του 1821 ακόμα και πολεμώντας στο πλευρό των οπλαρχηγών.

Μάλιστα σήμερα το μοναστήρι χαρακτηρίζεται ως ιεραποστολικό. Επικεφαλής της Μονής είναι ο Σεβασμιότατος Μητροπολίτης Τολιάρας και Μαδαγασκάρης (Αφρική) κ. Πρόδρομος με σπουδαίο έργο στη Νότια Αφρική.

Το μοναστήρι γιορτάζει κανονικά 1^η Νοεμβρίου αλλά λόγω των δύσκολων καιρικών συνθηκών του φθινοπώρου η γιορτή έχει μεταφερθεί την 1^η Ιουλίου.

Θα βρείτε τις πόρτες (και τις αγκαλιές) ανοιχτές κάθε μέρα εκτός Δευτέρας από το πρωί μέχρι τη δύση του ηλίου πλην τις μεσημβρινές ώρες (12:00 – 17:00).