Πύργος Τσικαλιώτη στο Λεωνίδιο Αρκαδίας: Το πέτρινο οχυρό με την αρχοντική λάμψη

ΑΡΚΑΔΙΑ. Το πέτρινο οχυρό με την αρχοντική λάμψη θα το συναντήσεις με το όνομα Πύργος Τσικαλιώτη στο Λεωνίδιο Αρκαδίας. Πρόκειται για το πιο καλοδιατηρημένο κτίριο της προεπαναστατικής περιόδου σε ολόκληρη την Πελοπόννησο.

Επιπλέον αυτός ο πύργος, χτισμένος το 1808 θεωρείται από τους ιστορικούς ως το γνησιότερο κτίσμα ρυθμού Μεσαιωνικού Μυστρά. Η κατασκευή του πύργου αρχικά ανεγέρθηκε πάνω σε παλαιότερο κτίσμα και στην πορεία πήρε τη μορφή που βλέπουμε σήμερα.

Πρόκειται για ένα οίκημα απόλυτα προστατευμένο από επιδρομείς αφού μοιάζει με φρούριο. Παράλληλα όμως, εντός του ψηλού μαντρότοιχου όλα λειτουργούν σε καθεστώς αυτάρκειας και πλήρους αυτονομίας.

Διατηρήθηκε σε τόσο καλή κατάσταση παρά τους δύο (και βάλε) αιώνες που μετρούν οι πέτρινοι τοίχοι του λόγω της κατασκευής με τις τοξωτές καμάρες στο ισόγειο.

Πύργος λόγω του οχυρωματικού χαρακτήρα ή αρχοντικό λόγω της χλιδής;

Δεν είναι εύκολο να χαρακτηρίσουμε αυτό το επιβλητικό κτίριο σαν πύργο ή σαν αρχοντικό. Και οι δυο χαρακτηρισμοί, ταιριάζουν τέλεια. Από τη μια πλευρά έχουμε ένα απόρθητο οχυρό που αν παρατηρήσεις όλες τις λεπτομέρειές του θα καταλάβεις πως όλα είχαν κατασκευαστεί με τέτοιο τρόπο που να προστατεύεται απόλυτα η οικογένεια που ζούσε εντός των «τειχών». Εξάλλου η πρώτη εικόνα πριν ακόμη εισέλθουμε στην αυλή είναι ο κυκλικός πύργος αμυντικού χαρακτήρα και οι πολεμίστρες στους εξωτερικούς αλλά και στους εσωτερικούς τοίχους.

Από την άλλη όμως, η φινέτσα, οι λεπτομέρειες, τα χρώματα, η μεγαλοπρέπεια των εσωτερικών χώρων δεν περνάνε καθόλου απαρατήρητα. Αυτό σημαίνει πως ναι μεν υπήρχε η ανάγκη της προστασίας από επιδρομείς ή εχθρούς αλλά δεν παραλειπόταν η αρχοντιά και η πολυτέλεια.

Εξάλλου ο Κωνσταντίνος Τσικαλιώτης (μέλος φιλικής εταιρίας, υποστηρικτής και χρηματοδότης του Αγώνα των Ελλήνων) στον οποίο ανήκε ο πύργος, ήταν ένας πολυταξιδεμένος άνθρωπος. Οι επιρροές του από τα ταξίδια του είναι παντού εμφανείς στο προσωπικό του καταφύγιο.

Ένας πύργος που μοιάζει με τεράστια παγίδα

Η προνοητικότητα των ανθρώπων των περασμένων αιώνων δεν άφηνε τίποτα στην τύχη. Τα σπίτια τους ήταν γεμάτα από παγίδες που ήταν αδύνατον να προβλεφθούν. Έτσι αν ο εισβολέας κατόρθωνε να περάσει τη μάντρα της αυλής ύψους 3,5 μέτρων τότε μια σειρά από εμπόδια ήταν προσεκτικά στημένα στο δρόμο του προς το κυρίως μέρος του σπιτιού.

Τα σκαλοπάτια ήταν έξυπνα φτιαγμένα ώστε ο κάθε ανυποψίαστος μπορούσε εύκολα να χάσει την ισορροπία του, να πέσει και να τραυματιστεί αφού το προτελευταίο από αυτά (πριν πατήσεις στη βεράντα) ήταν επίτηδες «κομμένο» διαφορετικά από τα υπόλοιπα. Σκοπός ήταν η πτώση και η ακινητοποίηση του εισβολέα.

Πίσω από τις πόρτες των δωματίων υπήρχε χώρος για να αιφνιδιάσει τον εχθρό κάποιος κρυμμένος ένοικος του σπιτιού. Επιπλέον η κρυψώνα πίσω από το ντουλάπι της κουζίνας είχε χώρο για παιδιά και πολύτιμα αντικείμενα. Αν όλα πήγαιναν στραβά, μια μυστική στοά, θα οδηγούσε σε ασφαλές μέρος τους ιδιοκτήτες του πύργου.

Όλα αυτά είναι ορατά μέχρι τις μέρες μας και με μια προσεκτική ματιά θα καταλάβουμε απόλυτα τη χρησιμότητα όλων των «ατελειών».

Αύρα πολυτέλειας και φινέτσας στους ιδιωτικούς χώρους του αρχοντικού

Όσο για τους χώρους (που δεν είναι καθόλου λίγοι) στον κεντρικό πύργο; Εδώ φυσάει μια αύρα πολυτέλειας και φινέτσας. Όλοι οι χώροι είναι περιποιημένοι και προσεγμένοι. Έτσι ο επισκέπτης μπορεί να βουτήξει στο χρόνο και σε μια άλλη εποχή νιώθοντας την αρχοντιά να τον περιβάλλει από παντού.

Ο οντάς του πρώτου ορόφου θυμίζει κάτι από ανατολή στολισμένος με παχιά χειροποίητα χαλιά, ζωγραφιστά ταβάνια και σκαλιστά κάγκελα. Τα βιτρό τζάμια, πράγμα σπάνιο για την εποχή, δηλώνουν την ευμάρεια και τον πλούτο της οικογένειας.

Πολλά από τα οικιακά σκεύη και εργαλεία αποτελούν δωρεές από άλλους Τσάκωνες. Όλα όμως δένουν περίφημα σε αυτό το αρχοντικό. Ακόμη κι αν η χρήση μερικών από αυτών μας είναι άγνωστη στο σήμερα, κάθε ένα από αυτά συνθέτει το παζλ της καθημερινότητας των παλαιότερων εποχών. Έτσι μπορούμε να έχουμε μια εικόνα εκείνης της όχι και τόσο μακρινής, οπωσδήποτε όμως «ξένης» προς εμάς, εποχής.

Η περιήγηση στον πύργο σε άλλους θα ξυπνήσει μνήμες και σε άλλους θα διδάξει λαογραφία και ιστορία. Όπως και να 'χει, αν φτάσεις μέχρι την Τσακωνιά και το Λεωνίδιο, η επίσκεψη στον πύργο Τσικαλιώτη, επιβάλλεται.

Η είσοδος είναι δωρεάν και υπάρχει ξεναγός που θα σε οδηγήσει στο μαγικό κόσμο μιας παλιάς, αγαπημένης εποχής!