Από τη σύγχυση στην μετάβαση

Γράφει ο Λευτέρης Κουσούλης* /«Τα Νέα Σαββατοκύριακο»

Μια καθαρή εικόνα είναι η πολιτική συνθήκη της εποχής: αριθμητική κυριαρχία της κυβερνητικής παράταξης, κενό στην αντιπολίτευση. Η ανισορροπία αυτή είναι το σταθερό δεδομένο που συνοδεύει την καθημερινή πολιτική μας ζωή και ερμηνεύει κάθε εκδήλωσή της. Στο Κοινοβούλιο, στις οθόνες, στην εσωκομματική δράση, στα μικρά ή μεγάλα αδιέξοδα χειρισμών των απέναντι στην Κυβέρνηση πολιτικών εκφραστών.

Η κατάσταση αυτή διαμορφώθηκε προοδευτικά μέσα στην κρίση της τελευταίας δεκαετίας. Στις συγκρούσεις που εξελίχθηκαν εντός της, η συντηρητική – κεντροδεξιά παράταξη επέδειξε μεγαλύτερη ανθεκτικότητα στην απειλητική ανασυγκρότηση που αναπόφευκτα συνοδεύει κάθε κρίση, διασώθηκε στις εκλογικές αναμετρήσεις και βρέθηκε το 2019 να αποτελεί την μόνη εκδοχή εναλλακτικής λύσης, απέναντι σε έναν πολιτικά και ιδεολογικά εξαντλημένο αντίπαλο.

Η εποχή που ακολουθεί καθορίζεται από την εξάντληση αυτή. Ο ΣΥΡΙΖΑ υπήρξε ο διαμορφωτής της δεκαετίας που κύλησε από τον Ιανουάριο του 2015. Η φαντασία μιας άλλης εκδοχής εξουσίας, με αριστερό προσανατολισμό και θεμελιωδώς διαφορετικές πρακτικές άσκησής της, αποδείχθηκε κατασκευή ιδεολογικού τύπου και συναντήθηκε με την μοίρα κάθε παρόμοιας φενάκης στην ανθρώπινη ιστορία. Η εγγενής αδυναμία πολιτικής αμφισβήτησης του εαυτού του οδήγησε στην τυπική καταγραφή του τέλους του, στις βουλευτικές του 2023.

Σήμερα, κλασσική η συμπύκνωση των προϋποθέσεων μιας μετάβασης. Ανεμπόδιστη η κυβερνητική παράταξη καταλαμβάνει τον ελεύθερο χώρο. Έχει την ευχέρεια διαμόρφωσης με τα δικά της ιδεολογικά μέτρα της πολιτικής περιοχής που στην προηγούμενη φάση ήταν για την ίδια απρόσιτη. Το κέντρο. Οι σημασίες και οι έννοιες είναι τα κλειδιά κάθε πολιτικής μετατόπισης και κυρίευσης του διαθέσιμου πολιτικού κενού. Τον ευρύ στρατηγικό εκλογικά χώρο του κέντρου έχει σήμερα καταλάβει η κυβερνητική παράταξη. Θα έχει διάρκεια

Κάτω από την επιφανειακή περιγραφή έχουν βασανιστικά συντελεστεί οι αλλαγές περιεχομένου των βασικών εννοιών πολιτικής ταξινόμησης και διαίρεσης , που για δεκαετίες άντεξαν και λειτουργικά διαμόρφωσαν πολιτικές ταυτότητες και συμπεριφορές. Δεξιά – Κέντρο – Αριστερά. Όποια συμβατικότητα και αν συνοδεύει τις λέξεις, είναι αυτές τα μόνα όπλα μας. Όπλα ανάλυσης, κατανόησης, επικοινωνίας, συνεννόησης. Η κρίση γεννάει σύγχυση. Η σύγχυση συνοδεύει το περιεχόμενό τους και συνακόλουθα τροφοδοτεί τη ρευστότητα των συμπεριφορών, την αστάθεια των επιλογών, την ευχέρεια των μετακινήσεων και την προϋπόθεση εύκολων πολιτικών κατασκευών, που μεταμφιεσμένες πίσω από παραδοσιακές έννοιες, διεκδικούν κάτι σαν μεταρρυθμιστική επανάσταση.

Η μεταβολή είναι βαθύτερη. Και συντελείται στο μέτωπο του νοήματος. Το νόημα είναι «ενέργεια διαμορφωτική» των ατομικών και συλλογικών οντοτήτων. Η ισορροπία που διαμορφώνεται σήμερα στη χώρα είναι το αποτέλεσμα της ιδιοποίησης πολιτικών αξιών που πότισαν με περιεχόμενο τη συλλογική συνείδηση και την κινητοποίησαν για την «αλλαγή». Ο βαθύτερος συμβιβασμός που ακολουθεί την ήττα των εκφραστών μιας ουσιαστικής κοινωνικής μεταβολής και η αποθάρρυνση του κοινωνικού σώματος, εξισορροπείται ή και θεραπεύεται με ανανεωμένες επιλογές προσαρμογής, που εμφανίζονται ως αποκλειστική έκφραση μιας νέας πολιτικής ταυτότητας, η οποία , ακατέργαστη όντας και ανώριμη, προσφέρεται για κάθε εκμετάλλευση, με σκοπό η αριθμητική κυριαρχία να πάρει και ιδεολογικού τύπου χαρακτηριστικά. Με επιτυχία.

Η εξέλιξη αυτή βρίσκει απέναντί της τους απορημένους θεατές της αντιπολίτευσης. Ανυποψίαστοι για την ποιοτική μεταβολή που έχει τεθεί σε κίνηση, δεν αντιλήφθηκαν ότι το κενό ιδεών και νοήματος θα τους ρουφήξει στη δίνη του. Και στην άδεια σκηνή μια νέα σκηνοθεσία εξουσίας μπορεί να κερδίσει άκοπα εντυπώσεις και θεατές.

(*)Ο Λευτέρης Κουσούλης είναι πολιτικός επιστήμονας