Γράφει ο Λευτέρης Κουσούλης* / ΝΕΑ Σαββατοκύριακο

Μετά το 1974 και με το πνεύμα και το γράμμα του Συντάγματος οδηγό, μια παιδαγωγική Κυβερνήσεων αυτοδυναμίας εγκαταστάθηκε στη χώρα. Ως η μόνη νοητή εκδοχή διακυβέρνησης, διαπότισε το κοινωνικό σώμα, που με πάθος στήριζε ισχυρά κόμματα, των οποίων τα υψηλά ποσοστά στην κάλπη θα αποτελούν πάντα μια εξαίρεση στη δημοκρατική Ευρώπη.

Τίποτα στη διαδρομή δεν μπόρεσε να ανακόψει αυτή τη φαντασία. Τα μικρά κόμματα συνοδεύτηκαν από τη λογική της «χαμένης ψήφου», τα μεγάλα κόμματα ενδύθηκαν με το δέος του ισχυρού, η προσαρμογή στις απαιτήσεις αυτής της συνθήκης κυριαρχίας διαπαιδαγώγησε ένα πολιτικό προσωπικό, συμβιβασμένο με αυτή την ανάγκη.

Συνακόλουθα η παντοδυναμία των πολιτικών αρχηγών επέτεινε την αντίληψη, που αποδέχεται ότι η εξουσία οφείλει να είναι παντοδύναμη για να είναι «ασφαλής». Παντοδύναμοι οι ίδιοι, συγκεντρώθηκαν ιδανικά οι συνθήκες αυτοαναφοράς και παραδοσιακής κυριαρχίας.

Κύλησαν τα χρόνια και αυτή η φιλοσοφία διακυβέρνησης προσέκρουσε βίαια στην κρίση, που η ίδια επιμελημένα προκάλεσε. Χρεωκοπία, μνημόνια, εποπτεία, έλεγχος. Και εκεί που η αυτοδυναμία ήταν εκτός κριτικής και αμφισβήτησης, μια Κυβέρνηση συνεργασίας σηκώνει το βάρος εκείνης της οδυνηρής διαχείρισης.

Απρίλιος 2023.

Το λεγόμενο πολιτικό σύστημα βρίσκεται μπροστά σε μια νέα αναμέτρηση. Με δεδομένο τον χρονικό ορίζοντα των εκλογών, το εκλογικό σώμα, οι πολίτες ζυγίζουν και αποτιμούν τα πράγματα με νέο τρόπο. Όλα ανακεφαλαιώνονται και όλα διαβάζονται διαφορετικά.

Η τραγωδία στα Τέμπη ήρθε να βαρύνει πάνω σε αυτή τη στιγμή, που η ατομική και κοινωνική εμπειρία ρίχνει – νομίζω – μια συνολική ματιά προς τα πίσω. Η αναμέτρηση που έχουμε μπροστά μας θα αναπτυχθεί γύρω από μια παράσταση εξουσίας που έρχεται, εξαντλημένη, από το παρελθόν.

Την αυτοδυναμία. Ήδη το κυβερνών κόμμα, από καιρό, προτάσσει, με επιμονή και πειθαρχεία, τον πολιτικό του στόχο. Μόνο η αυτοδυναμία. Διανθίζει την πολιτική του επιχειρηματολογία με ευρηματικές «απειλές». Η απόκρουση της αυτοδυναμίας κυοφορεί δεινά, μας λέει.

Το δημοκρατικό πλαίσιο συνύπαρξης, αυτή η αξεπέραστη κοινωνική δημιουργία, είναι μια διαλογική κατάσταση. Προϋποθέτει τον διάλογο, νοείται ως προσπάθεια διαρκούς συνεννόησης, αντέχει σε αυτή την δοκιμασία.

Η εμμονή στην αυτοδυναμία, ως επιδίωξη παντοδυναμίας, εμπεριέχει στον πυρήνα της την άρνηση αυτής αντίληψης. Υποτιμά τον διάλογο και τη συνεννόηση. Ο διάλογος είναι έκφραση αδυναμίας και η συνεννόηση συμβιβασμός.
Ο ισχυρός δεν διαλέγεται. Ως κυρίαρχος επιβάλλει. Η αυτοδυναμία υπονομεύει το θεμέλιο της δημοκρατικής συνύπαρξης.

Μπροστά στις εκλογές του Μαΐου το δίλημμα «αυτοδυναμία ή συνεργασία» θα καταστεί κυρίαρχο. Γύρω του θα αναπτυχθούν όλα τα επιχειρήματα και με κριτήριο την απάντηση που θα δοθεί από το εκλογικό σώμα θα προχωρήσουμε. Βέβαιο είναι ότι σήμερα έχει διαμορφωθεί μια οριακή κατάσταση.

Η πλάστιγγα θα γύρει ανάλογα με το πως οι δυνάμεις της αντιπολίτευσης θα χειριστούν πολιτικά την περίσταση, ώστε αυτή η αναγκαία υπέρβαση, από την παγίδα της αυτοδυναμίας σε μια Κυβέρνηση συνεργασίας ευρείας αντιπροσώπευσης, να συνειδητοποιηθεί από το εκλογικό σώμα ως δημιουργική και χρήσιμη.

Διαφορετικά η αυτοδυναμία, ως συνθήκη συντήρησης, θα είναι η έκφραση μιας νέας παντοδυναμίας. Αν μας έβλεπε ο φίλος μας ο Θουκυδίδης θα μας έλεγε πικρά: τυπικά έχετε Δημοκρατία, στην πράξη όμως «ενός ανδρός αρχή».

* Ο κ. Λευτέρης Κουσούλης είναι πολιτικός επιστήμονας

Ακολουθήστε το notospress.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

* Τα άρθρα δεν απηχούν απαραίτητα τη γνώμη του notospress.gr