ΚΟΣΜΟΣ. Ο Sigmund Freud (6 Μαΐου 1856 - 23 Σεπτεμβρίου 1939) θεωρείται ότι είναι ο ιδρυτής της ψυχοδυναμικής προσέγγισης στη ψυχολογία, η οποία εξερευνά το ασυνείδητο για να εξηγήσει την ανθρώπινη συμπεριφορά. Ο Φρόυντ πίστευε ότι ο νους είναι υπεύθυνος τόσο για τις συνειδητές όσο και για τις ασυνείδητες αποφάσεις που παίρνει με βαση τις ψυχολογικές ορμές. Το Εκείνο, το Εγώ και το Υπερεγώ είναι τρείς πλευρές του νου οι οποίες σύμφωνα με τον Φρόυντ αποτελούν την προσωπικότητα ενός ατόμου. Ο Φρόυντ πίστευε ότι οι άνθρωποι είναι ''απλώς ηθοποιοί στο δράμα του δικού τους νου, ωθούμενοι από την επιθυμία και εξαρτώμενοι από τις συμπτώσεις. Κάτω από την επιφάνεια, οι προσωπικότητες μας αντιπροσωπεύουν τον αγώνα για εξουσία που διεξάγεται βαθιά μέσα μας''.

Η ψυχανάλυση ιδρύθηκε απο τον Σίγκμουντ Φρόυντ. Ο Φρόυντ πίστευε ότι οι άνθρωποι μπορούσαν να θεραπευτούν μεταφέροντας τις σκέψεις τους και τα κίνητρα τους από το ασυνείδητο στο συνειδητό, κερδίζοντας επομένως ενορατικότητα. Ο στόχος της ψυχαναλυτικής θεραπείας είναι να απελευθερώσει καταπιεσμένα συναισθήματα και τις εμπειρίες, π.χ. η μετατροπή μιας ασυνείδητης εμπειρίας σε συνειδητή. Η ψυχανάλυση χρησιμοποιείται κυρίως για την θεραπεία των κατάθλιπτικών και αγχώδων διαταραχών. Μόνο με μια καθαρτική εμπειρία (π.χ. θεραπεία) δύναται ένα άτομο να δεχτεί βοήθεια και να αναρώσει.

Εκείνο

Το Εκείνο σύμφωνα με τον Φρόυντ είναι μέρος του ασυνείδητου που αναζητά την ευχαρίστηση. Το Εκείνο αποτελεί μέρος του νου, και φυλάσσει τα πιο βασικά και αρχέγονα ένστικτα. Είναι το παρορμητικό, ασυνείδητο μέρος του νου που βασίζεται στην επιθυμία για την αναζήτηση άμεσης ικανοποίησης.

Εγώ

Προκειμένου οι άνθρωποι να αποκτήσουν μια ρεαλιστική αίσθηση στη γη, το Εγώ είναι υπεύθυνο για την δημιουργία ισορροπίας ανάμεσα στην ευχαρίστηση και στον πόνο. Το Εγώ λειτουργεί σύμφωνα με την αρχή της πραγματικότητας για να βοηθήσει το Εκείνο να ικανοποιήσει τις απαιτήσεις του καθώς και να συμβιβαστεί σύμφωνα με τα δεδομένα της πραγματικότητας. Το Εγώ είναι ο ''εαυτός'' ενός ανθρώπου που συντίθεται από ασυνείδητες επιθυμίες.

Υπερεγώ

Το Υπερεγώ, το οποίο αναπτύσσεται περίπου στις ηλικίες τεσσάρων ή πέντε ετών, ενσωματώνει την ηθική της κοινωνίας.

Στις αρχές του 20ου αιώνα, ο γιατρός Sigmund Freud προσπαθεί να κατανοήσει τις νευρώσεις, που έχουν κυριεύσει τα μέλη της ανώτερης βιεννέζικης τάξης. Μέσα από την ψυχανάλυση, καταφέρνει να ερμηνεύσει τα άγνωστα στάδια της ανθρώπινης ψυχής.

Μέχρι το τέλος της ζωής του, ο «πατέρας της ψυχανάλυσης» αναθεωρεί τις ιδέες του και εισάγει καινοτόμα στοιχεία στη θεωρία του. Πέρα από το συνειδητό και το ασυνείδητο, χωρίζει την ανθρώπινη ψυχή σε τρία μέρη: στο Έγω, το Υπερεγώ και το Αυτό (Es, id). Κάθε μέρος έχει διαφορετικές δικαιοδοσίες και αρμοδιότητες.

Το Αυτό, αντιπροσωπεύει το ασυνείδητο. Πρόκειται για το αρχαιότερο μέρος του μυαλού από το οποίο προέρχονται οι υπόλοιπες δομές. Το Αυτό είναι αρχέγονο, ανοργάνωτο και συναισθηματικό. Είναι «το βασίλειο του μη λογικού». Όπως επισημαίνει ο Freud, το Αυτό είναι ένα απρόσιτο κομμάτι της προσωπικότητας μας για το οποίο γνωρίζουμε ελάχιστα. Σημαντικό ρόλο στην ανάλυση του Αυτό, αποτέλεσε η μελέτη για τη λειτουργία των ονείρων και τη δομή των νευρωσικών συμπτωμάτων.

Το Αυτό είναι οι ορμές και τα πάθη, οι άγνωστες δυνάμεις που κατευθύνουν τον άνθρωπο σε ενέργειες που αδυνατεί να ελέγξει. Ως κάτι το ασυνείδητο, το Αυτό αγνοεί τον χρόνο, την άρνηση και την αντίφαση. Μέσα από το Αυτό εκδηλώνονται τα ανθρώπινα απωθημένα, συγκρούονται ο έρωτας και ο θάνατος. Το Αυτό αποτελεί την μεγάλη παρακαταθήκη της Libido και της ενορμητικής ενέργειας. Ανάμεσα στο Αυτό, το Εγώ και το Υπερεγώ υπάρχει μια σύγκρουση. Τα Εγώ και το Υπερεγώ μάλιστα, κατά τη γενετική άποψη, αποτελούν διαφοροποιήσεις του Αυτό.

Το Εγώ, αντίθετα από το Αυτό, αποτελείται από την συνείδηση και την αντίληψη. Το Εγώ είναι το μέρος του νού, που αντιπροσωπεύει το συνειδητό. Η κύρια λειτουργία του Εγώ είναι η αυτοσυντήρηση. Το Εγώ διαθέτει τη λογική και τη δύναμη της αναβολής των άμεσων αντιδράσεων απέναντι στα εξωτερικά ερεθίσματα και στα εσωτερικά ενστικτώδη κίνητρα. Για τον Freud, το Εγώ, είναι ένας «ειδικός οργανισμός» που αναπτύσσεται ως αποτέλεσμα ενός ερεθίσματος που εισβάλλει από τον εξωτερικό κόσμο μέσω των αισθήσεων. Ως αποτέλεσμα, το Εγώ βρίσκεται σε άμεση σύνδεση με τα όργανα της αντίληψης. Η αίσθηση, δηλαδή, του Εγώ βασίζεται στην αντίληψη του σώματος, ως ξεχωριστής οντότητας. Το Εγώ καταφέρνει να ελέγξει την εκούσια κίνηση, λόγω του νευρικού συνδέσμου, που βρίσκεται ανάμεσα στην κινητική δραστηριότητα και την αισθητηριακή αντίληψη. Ο Freud, αναφέρει χαρακτηριστικά: «Το Εγώ είναι πρωταρχικά και κατά βάση ένα σωματικό Εγώ».

Το Υπερεγώ, όπως επισημαίνει ο Freud, αποτελεί μια τρίτη δύναμη που διαφοροποιείται ή αντιτίθεται στο Εγώ. Στις θεωρίες του Freud, το Υπερεγώ εμφανίζεται στα άρθρα που αφορούν στον Ναρκισσισμό. Ο Ναρκισσισμός για τον Freud, είναι μια μορφή αυτολατρείας. Μια αυτοεκτίμηση, φυσιολογική και απαραίτητη για τη σωματική υγεία. Καθώς το παιδί μεγαλώνει ο πρωτογενής ναρκισσισμός του υποχωρεί. Όταν μάλιστα αποκτήσει πολιτιστικές και ηθικές αντιλήψεις, οι ενστικτώδεις παρορμήσεις απωθούνται. Υπάρχει δηλαδή ένας ψυχικός παράγοντας, το Υπερεγώ που παρακολουθεί το Εγώ. Ο ρόλος του είναι να ελέγχει και να απαγορεύει. Το Υπερεγώ ξεκινά με τις απαγορεύσεις και την κριτική που ασκούν οι γονείς στο παιδί τους. Οι κανόνες των γονέων, της οικογένειας και της κοινωνίας, ενσωματώνονται και αποτελούν μέρος της ανθρώπινης ψυχής. Το Υπερεγώ συγκροτείται μέσα από τις γονεϊκές απαγορεύσεις, γι’ αυτό το λόγο μάλιστα θεωρείται ως ο νόμιμος κληρονόμος του οιδιπόδειου συμπλέγματος.

Συγκεκριμένα, το παιδί λόγω των απαγορεύσεων, αναγκάζεται να παραιτηθεί από την ικανοποίηση των οιδιπόδειων επιθυμιών του. Έτσι εσωτερικεύει την απαγόρευση και ταυτίζεται με τους γονείς του. Η μοίρα του ανθρώπου ταυτίζεται με την μοίρα του κοινωνικού συνόλου και η οντολογική διάσταση με τη φυλο-γενετική. Κατά αυτόν τον τρόπο σχηματίζεται το «πολιτιστικό Υπερεγώ».

Όταν το Εγώ υστερεί του ιδανικού Εγώ, ακούγεται η φωνή της συνείδησης. Το Υπερεγώ δημιουργήθηκε μέσα από την ταύτιση με τα πατρικά πρότυπα. Λόγω αυτής της ταύτισης επήλθε η από-σεξοποίηση και μετουσίωση των ορμών που έχουν την τάση να αποκλίνουν από τον πρωταρχικό τους ερωτικό στόχο. Ο αφανισμός των ενστίκτων στο όνομα της ηθικής είναι μια μορφή θανάτου. Το Υπερεγώ με σύμμαχο την ηθική βασανίζει το Εγώ και το αποσυνθέτει.

Συμπερασματικά, μπορούμε να καταλήξουμε ότι η θεωρία της ψυχής του Freud διαγράφει το εξής σχήμα: το Εγώ προσπαθεί να είναι ηθικό, το Υπερεγώ είναι ηθικό και στυγνό, ενώ το Αυτό είναι ηθικά ουδέτερο και αδιάφορο.

Sigmund Freud

Αυστριακός νευρολόγος και ψυχίατρος, θεμελιωτής της ψυχανάλυσης, η οποία ήταν ταυτόχρονα μια θεωρία της ανθρώπινης ψυχής, μια θεραπευτική μέθοδος για την ανακούφιση από τις ασθένειές της, αλλά και μια οπτική για την ερμηνεία του πολιτισμού και της κοινωνίας. Ανακαλύπτοντας το υποσυνείδητο το 1896, ξεκίνησε μία επανάσταση που σφράγισε τον 20ό αιώνα.

Λίγες προσεγγίσεις έχουν προκαλέσει τόσο πολλές αντιδράσεις όσο η ψυχανάλυση, ίσως διότι ήταν η τρίτη μεγάλη ανατροπή στην αντίληψη του ανθρώπου για τον εαυτό του. Μετά τον Κοπέρνικο που έδειξε ότι η Γη δεν είναι το κέντρο του Σύμπαντος, μετά τον Δαρβίνο που ανακάλυψε ότι ο άνθρωπος δεν είναι παρά άλλος ένας κρίκος στην εξέλιξη των ζώων, ο Φρόιντ αποκάλυψε το υποσυνείδητο που, κρυμμένο στα βάθη της ψυχής, ενεργεί εν αγνοία μας.

Ο Σίγκμουντ Φρόιντ γεννήθηκε στις 6 Μαΐου 1856 στο Φράιμπεργκ της Μοραβίας (σημερινό Πρζίμπορ Τσεχίας), τότε τμήμα της Αυστροουγγαρίας των Αψβούργων, από γονείς εβραϊκής καταγωγής. Ο πατέρας του Γιάκομπ Φρόιντ - μία μάλλον απόμακρη και αυταρχική μορφή για τον γιο του - ήταν έμπορος υφασμάτων και η μητέρα του Αμαλία Νάτανσον φρόντιζε τα του οίκου. Το 1859 η οικογένεια Φρόιντ για οικονομικούς λόγους εγκαταστάθηκε στη Λειψία κι ένα χρόνο αργότερα στη Βιέννη.

Μετά τις γυμνασιακές του σπουδές και επηρεασμένος από ένα δοκίμιο του Γκέτε, αποφασίζει να ασχοληθεί με την ιατρική. Εγγράφεται στο Πανεπιστήμιο της Βιέννης και μετά την αποφοίτησή του εργάζεται ως κλινικός βοηθός στο Γενικό Νοσοκομείο της Βιέννης, όπου ειδικεύεται στην ψυχιατρική και την παθολογία. Το 1885, αφού ολοκλήρωσε μία μελέτη για τον μυελό του εγκεφάλου, διορίζεται λέκτωρ νευροπαθολογίας.

Την εποχή αυτή αναπτύχθηκε, επίσης, το ενδιαφέρον του για τις φαρμακευτικές ιδιότητες της κοκαΐνης, τις οποίες εξακολούθησε να ερευνά τα επόμενα χρόνια. Η συνηγορία του υπέρ της κοκαΐνης οδήγησε στη θανάσιμη εξάρτηση του στενού του φίλου Ερνστ φον Μάρξοφ και αμαύρωσε την ιατρική φήμη του για ένα διάστημα.

Τον Οκτώβριο 1885, αναχωρεί για το Παρίσι, προκειμένου να συνεχίσει τις μελέτες του στη νευροπαθολογία στο νοσοκομείο Σαλπετριέρ, όπου εργάζεται υπό την καθοδήγηση του σπουδαίου νευρολόγου Ζαν - Μαρτέν Σαρκό, που θεωρείται ο εισηγητής της σύγχρονης νευρολογίας. Ο Σαρκό χρησιμοποιούσε την ύπνωση ως θεραπεία της υστερίας, μία μέθοδος που αποδείχθηκε κρίσιμη για την επιστημονική εξέλιξη του νεαρού γιατρού, ο οποίος αποφασίζει να εγκαταλείψει τη νευρολογία και να ασχοληθεί με την ψυχιατρική.

Έχοντας ήδη εντοπίσει τη σχέση μεταξύ υστερίας και καταπιεσμένης σεξουαλικότητας, ο Φρόιντ επιστρέφει στη Βιέννη το 1886 και αναλαμβάνει την πρώτη ασθενή του, την Μπέρτα Παπεγχάιμ, γνωστή στη βιβλιογραφία ως «Άννα Ο». Αφηγούμενη τις τραυματικές εμπειρίες της, η νεαρή κοπέλα απαλλάσσεται σιγά -σιγά από τα συμπτώματα της αρρώστιας της (παράλυση, παραισθήσεις). Με τη μέθοδο του ελεύθερου συνειρμού, ο λόγος μπορεί να εξερευνήσει τα βάθη του ασυνειδήτου του ανθρώπου, το οποίο, σύμφωνα με τον Φρόιντ, κυριαρχείται από τις ορμές που σχηματίζονται στην παιδική ηλικία και η συζήτηση για τις απωθημένες επιθυμίες οδηγεί στην εκτόνωση της ψυχικής πίεσης και στη θεραπεία. Από την «κλασική» μέθοδο της ύπνωσης του ασθενούς εκείνος κρατάει τελικά μόνο το ανάκλιντρο, το γνωστό «ψυχαναλυτικό ντιβάνι».

Έτσι γεννήθηκε η ψυχανάλυση ως θεωρία και θεραπεία για την ανακούφιση της ανθρώπινης ψυχής. Ο Φρόιντ έγραψε ότι η libido, η σεξουαλικότητα μας, φιλτράρει τα πάντα από την παιδική ηλικία ακόμη. Μίλησε για το μικρό αγοράκι που επιθυμεί να σκοτώσει τον πατέρα του και να κοιμηθεί με τη μητέρα του (οιδιπόδειο σύμπλεγμα) και για τις ανεξέλεγκτες ορμές (id) από τις οποίες κυριαρχείται ο άνθρωπος. Πριν από τον Φρόιντ κανένας δεν είχε περιγράψει με αυτό τον τρόπο την ανθρώπινη κατάσταση.

Ο 20ος αιώνας ανοίγει για τον Φρόιντ με την έκδοση της «Ερμηνείας των Ονείρων», το βιβλίο στο οποίο ο Φρόιντ υποστηρίζει ότι «τα όνειρα είναι ο βασιλικός δρόμος προς το υποσυνείδητο». Περιγράφοντας το υποσυνείδητο σαν ένα πνευματικό πηγάδι γεμάτο από καταπιεσμένα τραύματα, ορμές και άγχη που, χωρίς να το ξέρουμε, επηρεάζουν την καθημερινή μας συμπεριφορά, ο Φρόιντ θεωρεί ότι ο ασθενής πρέπει να «ανασύρει από τα βάθη» τις παιδικές μνήμες, χρησιμοποιώντας τα όνειρα και τον ελεύθερο συνειρμό σαν γέφυρα με αυτόν τον ξεχασμένο κόσμο.

Μέσα στη φρίκη του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, αναπτύσσει τη θεωρία του για το ρόλο τού Υπερεγώ, το οποίο «παράγει αισθήματα ενοχής», ενώ συμπληρώνει τη γενική θεωρία του επιχειρώντας να εξηγήσει «αυτή την ατελείωτη σειρά των συγκρούσεων που σημάδεψαν την παγκόσμια ιστορία». Στο ένστικτο της ζωής (Eros) αντιπαραθέτει την ορμή του μίσους και της καταστροφής (ένστικτο του θανάτου - Thanatos). Είδε τους φόβους του για «το παράλογο πίσω από τη βιτρίνα του πολιτισμού» να επαληθεύονται δύο δεκαετίες αργότερα, όταν οι ναζιστές έκαψαν τα βιβλία του το 1933, ως «καρπούς της εβραϊκής επιστήμης».

Το 1938, όταν ναζιστές προσαρτούν την Αυστρία, ο Σίγκμουντ Φρόιντ μεταναστεύει στη Μεγάλη Βρετανία μαζί με την κόρη του Άννα, η οποία είχε αρχίσει να ασχολείται με την παιδοψυχολογία. Ένα χρόνο αργότερα, στις 23 Σεπτεμβρίου 1939, ο κορυφαίος αυστριακός επιστήμονας θα αφήσει την τελευταία του πνοή στο Λονδίνο, χτυπημένος από τον καρκίνο.

Ο Φρόιντ ήταν παντρεμένος από το 1886 με την ομόθρησκή του Μάρτα Μπέρναϊς, με την οποία απέκτησε έξι παιδιά, ένα από τα οποία η Άννα Φρόυντ επρόκειτο να διαπρέψει και η ίδια ως ψυχαναλύτρια.

Η ψυχανάλυση, το δημιούργημα του Φρόιντ, εξακολουθεί να διχάζει μέχρι σήμερα. Οι υποστηρικτές της τη θεωρούν «τη σημαντικότερη θεωρητική εξέλιξη του 20ού αιώνα». Οι επικριτές της υποστηρίζουν ότι είναι περισσότερο θεωρία παρά επιστήμη. Γεγονός είναι ότι όπως γράφει ο γάλλος συγγραφέας και ψυχαναλυτής Μισέλ Πλον, «δεν μπορούμε πλέον να σκεφθούμε με τον ίδιο τρόπο μετά τον Φρόιντ. Αυτή η θεραπευτική μέθοδος άλλαξε τον κόσμο».

Ακολουθήστε το notospress.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις