ΚΟΣΜΟΣ. Η 8η Αυγούστου, από το 2002, έχει καθιερωθεί ως Παγκόσμια Ημέρα Γάτας από το Διεθνές Ταμείο για την Ευημερία των Ζώων (IWAF). Από την αρχαιότητα, όταν και λατρευόταν ως ένα θεϊκό πλάσμα, μέχρι και σήμερα, όπου εξακολουθεί και κυριαρχεί ως ένα από τα πιο αγαπημένα ζώα στον άνθρωπο, οι γάτες δεν έχουν σταματήσει να ενθουσιάζουν την ανθρωπότητα με το μυστήριο, τη συμπεριφορά και την ανεξάρτητη αύρα που αναδίδουν. Με αφορμή τη σημερινή μέρα, ας δούμε κάποια καίρια σημεία στην πρόσφατη - και κοντινή στον άνθρωπο μετά την εξημέρωσή τους - ιστορία τους!

Που κατοικούσε η πρώτη εξημερωμένη γάτα;

Τα στοιχεία σχετικά με την πρώτη εξημερωμένη γάτα και την προέλευσή της σίγουρα διαφέρουν και για αρκετούς από εμάς η απάντηση θα ήταν προφανής: Αρχαία Αίγυπτος. Άλλωστε, στην Αίγυπτο η γάτα λατρευόταν ως θεά, και με την παρουσία της σε πληθώρα έργων τέχνης, δημιουργείται η εντύπωση πως η χώρα ήταν η πρώτη που κατάφερε να εξημερώσει το είδος. Κι όμως, η Κύπρος, το «νησί της Αφροδίτης», φαίνεται να αποτελεί μάλλον το μέρος με τα παλαιότερα ευρήματα εξημερωμένης γάτας.

Το 1983, αρχαιολόγοι ανακάλυψαν το σκελετό σαγονιού μιας γάτας με χρονική προσέγγιση τα 8.000 χρόνια. Ενώ το 2004, ένας ανθρώπινος σκελετός που θάφτηκε μαζί με μία γάτα ηλικίας περίπου 9.500 χρόνων τοποθετεί το χρονικό άξονα ακόμα πιο πίσω. Το πώς βρέθηκαν οι γάτες στο νησί είναι άγνωστο, πάντως είναι εξαιρετικά αβέβαιο να ήρθαν με πλοία όταν είχαν ακόμα τη μορφή αγριόγατας. Πάντως, το debate συνεχίζεται, με τελευταίες έρευνες να τοποθετούν τις πρώτες εξημερωμένες γάτες στην Εγγύς Ανατολή πριν 12.000 χρόνια, ως απογόνους της μεσανατολικής αγριόγατας Felix Silvestris.

Θεϊκή ή διαβολική οντότητα;

Δεν είναι ψέμα πως στην Αρχαία Αίγυπτο οι γάτες λατρεύονταν σαν θεότητες. Στο Μπενί-Χασάν της Αιγύπτου, είχε βρεθεί νεκροταφείο με περίπου 30.000 μούμιες γατών. Οι αρχαίοι Αιγύπτιοι θεωρούσαν τη θεά Μπαστέτ προστάτιδα των θηλυκών, του σπιτιού, της κατοικίας, των γατών, της ευχαρίστησης και της καλής υγείας. Προστάτευε τα νοικοκυριά από κακά πνεύματα και ασθένειες που μπορεί να επηρεάσουν γυναίκες ή παιδιά. Όπως και άλλες αρχαίες θεότητες, η θεά είχε επίσης ουσιαστικό ρόλο στη μετά θάνατον ζωή. Η ποινή για τη θανάτωση μιας γάτας στην Αρχαία Αίγυπτο ήταν η εκτέλεση.

Παρομοίως, στην Αρχαία Ρώμη, παρόλο που δεν υπήρχε λατρεία για τις γάτες, εντοπιζόταν μια συμπάθεια και υποχρέωση σεβασμού προς αυτές, μιας και συμβόλιζαν την ελευθερία. Στις κουλτούρες της Άπω Ανατολής, οι γάτες θεωρούνταν σύμβολο κοινωνικού στάτους, με αρκετές πλούσιες οικογένειες να τις χρησιμοποιούν και να τις φροντίζουν για την καταπολέμηση των τρωκτικών και για την κατά συνέχεια προστασία των σημαντικών τους χειρογράφων.

Όμως, για κάποιο λόγο στα χρόνια του Μεσαίωνα η κατάσταση άλλαξε δραματικά. Οι γάτες συσχετίστηκαν με τη μαγεία και έγιναν σύμβολο του διαβόλου. Αρκετές εξ αυτών, μάλιστα θανατώθηκαν κατά την περίοδο της πανούκλας, θεωρούμενες πως μεταφέρουν τον ιό (ενώ στην πραγματικότητα «υπεύθυνοι» ήταν οι αρουραίοι). Η εικόνα τους στη Δύση άρχισε να αλλάζει κατά τον 16ο με 17ο αιώνα, με αρκετές γάτες να μεταφέρονται με πλοία στην Αμερική για να ελαχιστοποιήσουν τις ασθένειες από τους αρουραίους. Να, λοιπόν, που η υπόσχεση ενός νέου κόσμου με την ανακάλυψη μιας νέας ηπείρου έφερε και ένα ελπιδοφόρο μέλλον για όλες τις γάτες.

Το σήμερα

Ανά τους αιώνες, οι γάτες κατάφεραν να ανακτήσουν την πρωταγωνιστική θέση που είχαν στην αρχαιότητα. Και αν και πλέον δεν λατρεύονται ως θεότητες, σίγουρα διατηρούν μια θέση ισχύος ως τα απόλυτα κατοικίδια ζώα. Από τα μέσα της δεκαετίας του ‘90, η βιομηχανία προϊόντων για τις γάτες και τις γατοτροφές υπολογιζόταν στα 1 δισ. δολάρια, ενώ συχνά πρωταγωνιστεί σε διαφημίσεις, ταινίες και μουσικά βίντεο. Ο παγκόσμιος πληθυσμός της γάτας πλέον αγγίζει τα 500 εκατομμύρια, ενώ λατρεύονται από αντίστοιχο η και μεγαλύτερο πληθυσμό ανθρώπων.

Ο συσχετισμός των γατών, βέβαια, με το κακό δεν έχει φύγει σε μια μερίδα του πληθυσμού, με τις γάτες συχνά να παρουσιάζονται στα media ως άσπονδοι εχθροί και πονηρά εγωιστικά όντα. Σε αντίθεση φυσικά με τους φιλικούς και «χαμογελαστούς» σκύλους. Και αν κοιτάξουμε τη χώρα μας, παρά τη γενικευμένη αγάπη των γατών, δεν είναι λίγες οι φορές που οι γάτες εγκαταλείπονται, κακομεταχειρίζονται και κυκλοφορούν στους δρόμους με κίνδυνο της ζωής τους. Μπορούμε ωστόσο να τα καταφέρουμε καλύτερα στην χώρα μας. Μπορούμε λοιπόν να δείχνουμε έμπρακτα την αγάπη μας προς τα αγαπημένα μας αιλουροειδή και εκτός διαδικτύου κάνοντας πράξη όλα όσο πρεσβεύουμε στους προσωπικούς μας λογαριασμούς στα social.

Ακολουθήστε το notospress.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις