Σας φαίνονται οικεία τα παρακάτω σενάρια; Περπατάτε στο δρόμο και την ίδια στιγμή ο νους σας ταξιδεύει σε δεκάδες σκέψεις από το παρόν το παρελθόν και το μέλλον. ‘Η φτάνετε σε ένα μέρος αλλά δεν θυμάστε τίποτα από τη διαδρομή. Ή σκρολάρετε ατελείωτα στο ίντερνετ, χωρίς να έχετε ακριβώς συναίσθηση του τι βλέπετε ή πόσος χρόνος έχει περάσει. Αν η απάντηση είναι ναι, αρχικά μάθετε ότι δεν είστε η εξαίρεση αλλά μάλλον ο κανόνας!

Η απουσία συνειδητότητας είναι μία κατάσταση όπου το μυαλό λειτουργεί στον «αυτόματο». Έτσι δίνει εντολές και ολοκληρώνει ενέργειες και σκέψεις χωρίς να έχει πάρει εντολή από κάπου. Με άλλα λόγια, η συνειδητή παρουσία απουσιάζει από το παρόν και οι εμπειρίες που βιώνουμε είναι λίγο πολύ σαν να μη συνέβησαν ποτέ.

Η παραπάνω κατάσταση μπορεί να χαρακτηριστεί και ως α-συνειδητότητα και έχει απασχολήσει αρκετά την επιστήμη της ψυχολογίας. Ο κυριότερος λόγος είναι ότι οι άνθρωποι που ζουν στον αυτόματο τείνουν να είναι λιγότερο ευτυχισμένοι στην καθημερινότητά τους. Η απάντηση σε όλα τα παραπάνω είναι προφανής και έχει όνομα: ενσυνειδητότητα (ή mindfulness που είναι ο επικρατέστερος όρος).

Τι είναι η ενσυνειδητότητα;

Εάν ασχολείστε με τα social media είναι πιθανόν να μην είναι η πρώτη φορά που ακούτε ή βλέπετε τον όρο. Ωστόσο, η ενσυνειδητότητα δεν είναι απλώς μία μόδα ή μία νέα τάση που γρήγορα θα ξεθωριάσει. Πρόκειται για μία αρχαία πρακτική που έχει τις ρίζες της στις ινδουιστικές πρακτικές της γιόγκα. Παρόλα αυτά, έχει συνδεθεί στενότερα με το Βουδισμό και με τις αρχές του Zen ενώ τα τελευταία χρόνια έχει αποκτήσει αρκετούς οπαδούς και στο δυτικό κόσμο.

Μία λανθασμένη εντύπωση είναι ότι πρόκειται για μία τεχνική που μπορεί να θεραπεύσει το στρες, πράγμα το οποίο έχει μεν μία δόση αλήθειας, στην πραγματικότητα όμως απέχει πολύ από την πραγματικότητα. Ο πραγματικός σκοπός της ενσυνειδητότητας είναι να μας φέρει σε μία κατάσταση όπου αναγνωρίζουμε πού βρισκόμαστε και τι χρειαζόμαστε, εκτιμώντας τη στιγμή που ζούμε.

Για να δώσουμε έναν πιο συγκεκριμένο ορισμό, ενσυνειδητότητα σημαίνει να είμαστε εντελώς παρόντες στην τρέχουσα στιγμή. Είναι μία κατάσταση πλήρους συγκέντρωσης και προσοχής στο παρόν και αποδοχής των συναισθημάτων, των αισθήσεων και των καταστάσεων που βιώνουμε. Μέσα από αυτήν, μπορούμε να αποκτήσουμε καλύτερη γνώση και περισσότερη συμπόνοια για τον εαυτό μας, αφού μας διδάσκει πώς να είμαστε μόνοι μας με τον εαυτό μας και να νιώθουμε γαλήνη και ασφάλεια. Μελέτες έχουν δείξει ότι η τακτική εξάσκηση στο mindfulness φέρνει θεραπευτικά αποτελέσματα, αφού ενισχύει τη συγκέντρωση, μειώνει το άγχος και αυξάνει την παραγωγικότητα και τη θετική αντιμετώπιση της καθημερινότητας.

Ποια είναι τα οφέλη της ενσυνειδητότητας;

Συχνά η ενσυνειδητότητα συγχέεται ως όρος με την θετική σκέψη. Στην πραγματικότητα όμως πρόκειται για μία φιλοσοφία που επιτρέπει την αποδοχή όχι μόνο των θετικών αλλά και των αρνητικών εκφάνσεων που έχει η ζωή.

Πολλές μελέτες που έχουν γίνει πάνω στην ενσυνειδητότητα, συμφωνούν ότι έχει αρκετά οφέλη, κυριότερα από τα οποία είναι:

  • Καλλιεργεί αρετές όπως η συμπόνοια και η κατανόηση απέναντι στον εαυτό μας και τους άλλους. Η συμπόνοια συγκεκριμένα βρίσκεται στον πυρήνα της ενσυνειδητότητας, καθώς μας βοηθά να έρθουμε σε καλύτερη επαφή με τον εαυτό μας και κατά συνέπεια με τους συνανθρώπους μας. Επιπλέον, δυναμώνει την πνευματική απόδοση, τη μνήμη, τη συγκέντρωση και την ικανότητα ιεράρχησης των αναγκών και βελτιώνει την κριτική και δημιουργική σκέψη.
  • Χαρίζει περισσότερη ευεξία. Οι πρακτικές mindfulness βοηθούν να εστιάζουμε στο «εδώ» και το «τώρα» και να μην δίνουμε μεγάλη σημασία στις ανησυχίες του μέλλοντος. Κατά συνέπεια, μειώνει το άγχος, την ανασφάλεια, και άλλες έντονες ψυχαναγκαστικές συμπεριφορές που ξεπηδούν αυτόματα όταν δεν έχουμε τον έλεγχο του μυαλού μας. Επιπλέον, βελτιώνει τη συναισθηματική ισορροπία και την διαπροσωπική επικοινωνία με τους ανθρώπους στη ζωή μας.
  • Βελτιώνει τη σωματική υγεία. Κι όμως, επιστήμονες έχουν καταλήξει ότι η ενσυνειδητότητα βοηθά και στο να έχουμε καλύτερη υγεία. Συγκεκριμένα, πρόκειται για μία πρακτική που μειώνει τα επίπεδα του άγχους, το οποίο και συνδέεται με παθήσεις όπως η αύξηση της αρτηριακής πίεσης. Ακόμη, συμβάλλει στην ανακούφιση του χρόνιου πόνου, τα γαστρεντερικά προβλήματα και βελτιώνει την ποιότητα του ύπνου. Εξίσου σημαντική όμως είναι και η βοήθεια που προσφέρει στην αντιμετώπιση ψυχικών νοσημάτων όπως η κατάθλιψη, οι κρίσεις πανικού, οι διατροφικές διαταραχές και οι διαταραχές άγχους.

Τεχνικές για να εντάξετε την ενσυνειδητότητα στην καθημερινότητά σας

Πολλές φορές οι τεχνικές ενσυνειδητότητας συνδυάζονται με την ψυχοθεραπεία ή το διαλογισμό. Όμως τα παραπάνω δεν είναι πάντα απαραίτητα για να ξεκινήσετε. Εάν θέλετε να κατανοήσετε περισσότερο την φιλοσοφία της ενσυνειδητότητας, οι παρακάτω τεχνικές θα σας μυήσουν:

  • Βρείτε ένα ήσυχο μέρος και καθίστε σε μία στάση βολική για εσάς. Στο σημείο αυτό μπορείτε να κλείσετε τα μάτια ή να τα αφήσετε ανοιχτά, χωρίς να επικεντρώνετε το βλέμμα και την προσοχή σας σε κάτι συγκεκριμένο. Συγκεντρώστε την προσοχή σας στην αναπνοή και επιτρέψτε στις σκέψεις να έρθουν και να φύγουν στο μυαλό σας. Προσπαθήστε να μην κρίνετε και απλά να παρατηρείτε τα όσα σκέφτεστε, μένοντας επικεντρωμένοι στην αναπνοή σας.
  • Παρατηρήστε τις αισθήσεις του σώματός σας, όπως το βάρος που έχουν τα άκρα σας όταν ασκείται πάνω τους η δύναμη της βαρύτητας ή ενδεχομένως κάποια φαγούρα ή μυρμήγκιασμα που νιώθετε στο κορμί σας. Στη συνέχεια παρατηρήστε με τις αισθήσεις σας το χώρο. Ακούστε τους ήχους, μυρίστε τα αρώματα, νιώστε με την αφή σας. Στη συνέχεια δώστε όνομα στις αισθήσεις και αφήστε τες να περάσουν.
  • Επιτρέψτε στα συναισθήματά σας να είναι παρόντα. Αφήστε τον εαυτό σας να νιώσει ελεύθερα και προσπαθήστε να δώσετε όνομα σε αυτά τα συναισθήματα. Αποδεχτείτε την ύπαρξή τους, χωρίς να κρίνετε τον εαυτό σας για τα όσα νιώθετε.
  • Έχετε υπόψιν σας το εξής: Είναι λογικό το μυαλό να ξεφύγει μερικές φορές. Το σημαντικό είναι να αναγνωρίζετε τις στιγμές που αρχίζει να «περιπλανιέται» σε άλλα μονοπάτια της σκέψης και να το επαναφέρετε μαλακά πίσω στη διαδικασία.

Η παραπάνω πρακτική μπορεί να φαίνεται αρκετά απλή, δεν είναι όμως πάντα εύκολη. Το σημαντικό είναι να μην τα παρατήσετε και τα αποτελέσματα, που θα αρχίσουν να εμφανίζονται σταδιακά, σίγουρα θα δικαιώσουν την προσπάθειά σας.

Ακολουθήστε το notospress.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις