Επικοινωνιακή έξαψη

Γράφει ο Λευτέρης Κουσούλης* / tovima.gr

Πολιτική και επικοινωνία είναι αδιαίρετες έννοιες. Στην καρδιά της πολιτικής είναι ο λόγος και δεν μπορεί να νοηθεί ανάπτυξη μιας πολιτικής χωρίς αντίστοιχη επεξεργασία δημόσιων επιχειρημάτων με σκοπό την αποδοχή. Η ρητορική, η θέση και η χρήση της, «ως πειστική του πλήθους και του όχλου διά μυθολογίας», απασχόλησε τους αρχαίους στοχαστές, που αναζήτησαν μια χρήσιμη εκδοχή της πολιτικής.

Πέρασαν οι αιώνες. Και αν η πολιτική διατηρεί έναν αναλλοίωτο πυρήνα, συναρπαστικά έχει μεταβληθεί το σκηνοθετικό και σκηνοθετημένο μέρος της. Και αν η σύγκρουση και ο δημιουργικός ανταγωνισμός θα συνυπάρχει με κάθε γνήσια πολιτική πρωτοβουλία και δράση, άπειρες είναι σήμερα οι δυνατότητες διαμόρφωσης ενός περιβάλλοντος παραποιητικού και παραπλανητικού, που μέσα του θα υποτιμηθεί ή και θα διαγραφεί κάθε δυνατότητα πολιτικού νοήματος και περιεχομένου.

Αν λέμε ότι επικοινωνία και πολιτική είναι αδιαίρετες έννοιες για λόγους μεθοδολογίας και κατανόησης, η διαμορφωμένη κατάσταση λέει ότι η επικοινωνία έχει απομακρυνθεί από αυτόν τον δεσμό, δεν υπάγεται πλέον σε αυτή τη σχέση. Πάντα συνέβαινε. Σήμερα όσο ποτέ. Το διευκολύνουν τα διαθέσιμα μέσα, οι πολλαπλές δυνατότητες που προσφέρουν, το ψυχολογικό υπόστρωμα, ο τύπος του ανθρώπου της εποχής. Ολα τα «μέρη» αγαπάνε το φαινομενικό, για την επικοινωνία και τις ανάγκες κάθε στιγμιαίας παράστασης το φαινομενικό είναι το οξυγόνο.

Ελλάδα 2024. Η επικοινωνία σε έξαψη. Εχει ήδη εντάξει την πολιτική στα μέτρα της. Και ως καθημερινή ακτιβιστική δράση η επικοινωνία, εναντιώνεται αποτελεσματικά σε κάθε αίτημα πολιτικής ουσίας, που ως τέτοιο έχει αναφορά σε πραγματικές ατομικές και κοινωνικές ανάγκες. Στη συνθήκη επικοινωνιακής έξαψης η πραγματική ζωή έχει χάσει τον πρώτο γύρο. Η επικοινωνία ως επιλογή αδιαφορεί για το στέρεο και διαρκές της ζωής, έχει στον πυρήνα της την αγάπη στο στιγμιαίο, την προσήλωση στο εντυπωσιακό, την προτίμηση στη διαχείριση του επίκαιρου. Είναι προσανατολισμένη στο μέτωπο του δελτίου ειδήσεων. Για τους οπαδούς της επικοινωνιακής κυριαρχίας στο 24ωρο εξαντλείται η ζωή.

Με μεγάλη επιμέλεια το κυβερνητικό σχήμα υπηρετεί αυτή τη φιλοσοφία εξουσίας και διακυβέρνησης. Προέχει η επικοινωνία, η εικόνα και η κατασκευή της έχει προτεραιότητα, ο εντυπωσιασμός είναι ο στόχος. Οπως και να ονομάσει κανείς το πολιτικό σχέδιο, που ως συμπλήρωμα δικαίωσης συνοδεύει την επικοινωνιακή έξαψη – μεταρρυθμιστικό για παράδειγμα –, δεν αρκεί για να επικαλύψει την πραγματικότητα του κύριου στόχου, της επικοινωνιακής κυριαρχίας.

Δεν υστερεί το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης στην (μάταιη) επιδίωξη επικοινωνιακού εντυπωσιασμού και κάθε συνακόλουθης ή προαπαιτούμενης παράστασης. Η πολιτική της πτώση και η εγκατεστημένη αδυναμία της δεν μπορεί να αναπληρωθεί από έναν ανταγωνισμό επικοινωνίας, μέσα στο χαοτικό σύστημα των Μέσων της εποχής ή της φαντασίας του Διαδικτύου. Νικητής στη ζώνη της επικοινωνιακής έξαψης η Κυβέρνηση, ηττημένη η πολιτική στον πυρήνα της. Οι εκλογές του ερχόμενου Ιουνίου θα είναι μια ενδιαφέρουσα πρώτη ανακεφαλαίωση.

(*)Ο κ. Λευτέρης Κουσούλης είναι πολιτικός επιστήμονας.