Του Αγίου Υακίνθου σήμερα: Ο Άγιος του Έρωτα, των αγνών αισθημάτων της εσωτερικής ανθοφορίας

Υάκινθος: Από τις Αμύκλες στην Κρήτη - Στο άνθος της αιωνιότητας

Γράφει ο Ηλίας Παναγιωτακάκος

«Ὑάκινθε ἅγιε, νεότης τοῦ Χριστοῦ,
εὐωδία πνευματική,
ἐν τῇ σιγῇ ἔλαμψας
ὡς κρίνον τῆς ἐρήμου.»

Τραγούδι του Λουδοβίκου των Ανωγείων

Σε τούτο τον τόπο, η πέτρα φυλάει ιστορίες και η σιωπή τους ανθρώπους. Η Ελλάδα δεν έπαψε ποτέ να γεννά σχήματα που μπλέκουν το θείο με το ανθρώπινο, τον μύθο με το μαρτύριο, το παρελθόν με το μέλλον. Τέτοια είναι η διαδρομή του Υάκινθου — ενός ονόματος, δύο προσώπων, ενός κοινού ανθού που δεν μαράθηκε ποτέ.

Ο Υάκινθος των Αμυκλών, εκεί στα νότια της Σπάρτης, ανήκει στον πιο παλιό χρόνο. Ήρωας με θεϊκές καταβολές, παιδί του Αμύκλα και της Διομήδης, ευνοούμενος του Απόλλωνα. Όμορφος, καθαρός, σύμβολο της βλάστησης, της αναγέννησης, της δημιουργικής δύναμης της φύσης και της νιότης. Η λατρεία του, στον ναό που έχτισαν οι Δωριείς στην Αμυκλαία, πλάι στο περίφημο θρόνο του Απόλλωνα, υπήρξε ζωντανή για αιώνες. Τα Υακίνθια, μια από τις πιο σημαντικές γιορτές της Λακωνίας, περιείχαν τριήμερη τελετουργία με πένθος, κάθαρση και γιορτή – γιατί η μνήμη του νεκρού άνθους ήταν πάντα αφορμή για να ξαναγεννηθεί ο καρπός.

Ο μύθος λέει πως ο Υάκινθος πέθανε νέος, χτυπημένος από τον δίσκο του ίδιου του Απόλλωνα. Τυχαία, λένε κάποιοι. Από ζήλια του Ζέφυρου, λένε άλλοι. Όμως, όπως κάθε σύμβολο που αξίζει να σωθεί, έτσι κι αυτός θεοποιήθηκε. Κάθε χρόνο, το καλοκαίρι, ο ήλιος και τα στάχυα θρηνούσαν κι έπειτα ξαναχαιρόταν για τον Υάκινθο, όπως η ίδια η φύση χύνει το δάκρυ της για να ξαναγεννηθεί.

Χίλια χρόνια αργότερα, κι όμως σχεδόν την ίδια εποχή του χρόνου, άλλος Υάκινθος, αυτή τη φορά στην Κρήτη. Ένα παιδί στην αυλή του αυτοκράτορα Τραϊανού, στα τέλη του 1ου μ.Χ. αιώνα ,χριστιανός εν κρυπτώ, συλλαμβάνεται και βασανίζεται γιατί αρνείται να απαρνηθεί την πίστη του. Πεθαίνει σε σκοτεινή φυλακή, κοντά στους Φούρνους, στα ορεινά των Ανωγείων. Το όνομά του καταγράφεται στο αγιολόγιο, αλλά προτού γραφτεί σε σελίδες, είναι ήδη γραμμένο στη μνήμη των ταπεινών Κρητικών, των ανυπότακτων, των ποιητών της ζωής και του πόνου. Ο Άγιος Υάκινθος δεν καταγράφεται ως διδάσκαλος ούτε ως θαυματουργός. Καταγράφεται ως κάτι βαθύτερο: ως Άγιος του Έρωτα, των αγνών αισθημάτων και της εσωτερικής ανθοφορίας. Το φως του διασχίζει τα χρόνια με εκείνη την σεμνή, μα ισχυρή λάμψη, που δεν χρειάζεται τυμπανοκρουσίες για να φανεί.

Τι κοινό έχουν οι δύο Υάκινθοι; Πέρα από το όνομα, το άνθος που ανθίζει και θυσιάζεται.

Ο Υάκινθος της Σπάρτης και ο Άγιος Υάκινθος της Κρήτης είναι δύο πνευματικά αγάλματα, λαξευμένα στο σώμα της ελληνικής ψυχής. Και οι δύο πεθαίνουν νέοι. Και οι δύο ενσαρκώνουν την ομορφιά, την ευγένεια, τη θυσία, την πίστη — όχι σε δόγματα αλλά σε βαθύτερες αξίες. Ο πρώτος υπενθυμίζει την αναγέννηση της φύσης και των συναισθημάτων· ο δεύτερος, την αναγέννηση του ανθρώπου μέσα από τον πόνο και την αφοσίωση. Κι αν στην αρχαία Σπάρτη λατρεύτηκε με γιορτές μεγάλες και τελετές, στην Κρήτη τιμάται με εσωτερική σιγή και προσευχή, στην πέτρα του Ψηλορείτη, εκεί όπου και τα βότανα έχουν μνήμη.

Δεν είναι τυχαίο που οι Κρητικοί ονομάζουν τον Άγιο Υάκινθο «Άγιο των ερωτευμένων». Όχι όπως ο Βαλεντίνος, με ροζ στολίδια και φθηνές καρδούλες, αλλά με τη βαθύτερη έννοια της ένωσης και της αγάπης: αυτή που αντέχει. Αυτή που θυσιάζεται. Αυτή που φωτίζει.

Ίσως γι’ αυτό και σήμερα, όσο κι αν ο κόσμος αλλάζει και τα ιερά μας απειλούνται από την εμπορευματοποίηση, ο Υάκινθος ανθίζει ξανά, με ρίζες στον μύθο, στον έρωτα, στην πίστη και στη δημιουργία.

Ίσως, τελικά, δεν είναι τυχαίο που ο Ιούλιος τους ενώνει. Όπως δεν είναι τυχαίο που το όνομα «Υάκινθος» σημαίνει άνθος. Γιατί αυτό που οι δύο αυτοί Υάκινθοι μάς υπενθυμίζουν, είναι πως η ανθοφορία της ψυχής —είτε σε παλάτια, είτε σε φυλακές— είναι πάντα ο τρόπος να νικηθεί ο χρόνος.

Από τις Αμύκλες ως τα Ανώγεια της Κρήτης, μια αλυσίδα πολιτισμού και συγκίνησης μάς καλεί να θυμηθούμε πως τίποτα δεν χάνεται, όταν έχει τις ρίζες του βαθιά μέσα στον Άνθρωπο.