Καλάβρυτα: Η κτηνωδία του Ολοκαυτώματος μέσα από τα εκθέματα ενός συγκλονιστικού μουσείου

ΚΑΛΑΒΡΥΤΑ. Μέσα από τα εκθέματα ενός συγκλονιστικού μουσείου στα Καλάβρυτα, περιγράφεται η κτηνωδία του Ολοκαυτώματος των Γερμανών στις 13 Δεκεμβρίου του 1943 που θεωρείται και το μεγαλύτερο ομαδικό έγκλημα των Ναζί στην Ελλάδα.

Πολλές φορές είμαστε αναγκασμένοι να ερχόμαστε πρόσωπο με πρόσωπο με την ιστορία είτε μέσα από μουσεία και μνημεία είτε μέσα από εκθέσεις, βιβλία κτλ. Αν με ρωτάς, θεωρώ υποχρέωσή μας και παράλληλα δικαίωμά μας, να βάζουμε τους εαυτούς μας σε αυτή τη διαδικασία. Το μέλλον ενός λαού γεφυρώνεται με στιβαρά θεμέλια μόνο όταν γνωρίζουμε την ιστορία μας, με ό, τι αυτή περιλαμβάνει. Από τις λαμπρές σελίδες της τεχνών και του πολιτισμού μέχρι τις πιο σκοτεινές και αιματηρές των πολέμων και των δυστυχιών.

Υπάρχει όμως και ένας ακόμη σημαντικότερος κατά τη γνώμη μου λόγος, που επιβάλλεται να επισκεπτόμαστε τέτοιους χώρους. Πρέπει κάποτε επιτέλους η ανθρωπότητα, να καταλάβει πως οι πόλεμοι είναι πάντοτε χαμένοι εξαρχής. Πριν ακόμη μπουν οι στρατιώτες σε πεδία μάχης, πριν ακόμη σημαδέψουν τον εχθρό, πριν καν φορέσουν τις στολές τους, είναι ήδη ηττημένοι. Γιατί όταν οι νίκες μετρηθούν με εδάφη, συμφωνίες και κέρδη έχουν ήδη χάσει την παρτίδα της ανθρωπιάς.

Όλα όσα δεν λέγονται, αφηγούνται το Ολοκαύτωμα της φρίκης μέσα σε πέντε αίθουσες

Ένας χώρος που λειτουργεί σαν μουσείο αλλά στην πραγματικότητα αφορά ένα θλιμμένο ταξίδι στο χρόνο, είναι το Μουσείο Καλαβρυτινού Ολοκαυτώματος αφού στις πέντε αίθουσες του Δημοτικού Σχολείου παίχτηκε μία από τις πράξεις του δράματος. Το σχολείο έχει χαρακτηριστεί ως διατηρητέο μνημείο και ο χώρος που το περιβάλλει ως ιστορικός χώρος.

Στις 13 Δεκεμβρίου 1943 οι Γερμανοί κατακτητές εκτέλεσαν σχεδόν όλο τον αντρικό πληθυσμό (άνω των 13 ετών) των Καλαβρύτων και κατέστρεψαν ολοσχερώς την πόλη καίγοντας και λεηλατώντας όλη την περιοχή. Μέσα στο σχολείο φυλάκισαν τις γυναίκες και τα μικρότερα παιδιά κι έβαλαν φωτιά. Τελευταία στιγμή απέδρασαν κι έτσι σώθηκαν.

Μέχρι σήμερα δεν υπάρχει επίσημος αριθμός των νεκρών στη Ράχη του Καππή, τον λόφο όπου έλαβε χώρα το φρικιαστικό έγκλημα των εκτελέσεων του αντρικού πληθυσμού από τους Ναζί. Υπάρχουν μόνο εκτιμήσεις που κάνουν λόγο για τουλάχιστον 500 δολοφονημένους άντρες και παιδιά.

Βέβαια η τραγωδία των γυναικών ξεκίνησε αφότου συνειδητοποίησαν το μέγεθος της καταστροφής και παράλληλα τη δύναμη που απαιτούνταν για να καταφέρουν να παραμείνουν οι ίδιες ζωντανές και να θρέψουν τα παιδιά τους σε μια καμένη και ρημαγμένη γη.

Η περιήγηση στους χώρους του μουσείου και το γλυπτό που στοιχειώνει

Ο μουσειακός χώρος χωρίζεται σε πέντε αίθουσες. Μετά την είσοδο και ξεκινώντας την περιήγηση στην πρώτη αίθουσα μια σειρά από οικογενειακά κειμήλια, έγραφα, φωτογραφίες και άλλες οικοσκευές παρουσιάζουν την ειρηνική περίοδο πριν την έναρξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.

Κι ενώ ο επισκέπτης θαυμάζει μια άλλη εποχής εντελώς ξένη από τη σημερινή, ξαφνικά εισέρχεται στην περίοδο του πολέμου κι εκεί κάθε χαλαρή διάθεση, εξαφανίζεται. Πλέον τα εκθέματα αφορούν στρατιωτικά αντικείμενα, χάρτες μαχών και φυσικά την Επιχείρηση Καλάβρυτα που σχεδίασαν οι Γερμανοί.

Η τρίτη αίθουσα είναι συμβολική. Αυτός ακριβώς όμως ο συμβολισμός της, κάνει τον μικρό χώρο (ένας διάδρομος όλος κι όλος) να γίνεται κολοσσός πόνου και να δακρύζει. Από την πόρτα αυτού του διαδρόμου έβαλαν οι Γερμανοί μέσα στο σχολείο τις γυναίκες και τα παιδιά εκείνη την μέρα ξεχωρίζοντας τα από τους άντρες και τα παιδιά άνω των 13 ετών. Η πόρτα θα παραμείνει κλειστή για πάντα εις μνήμην των θυμάτων.

Προχωρώντας στην τέταρτη αίθουσα, τα πράγματα ζορίζουν κι άλλο μιας και πλέον περιγράφεται ξεκάθαρα μέσα από εικόνες, αντικείμενα και μαρτυρίες, η βαρβαρότητα των Ναζί προς τους αθώους. Συνταρακτικά είναι τα προσωπικά αντικείμενα των εκτελεσθέντων που δώρισαν οι οικογένειες τους στο μουσείο. Ματωμένες ταυτότητες, σκισμένες φωτογραφίες, ρολόγια, τρύπια ρούχα από σφαίρες.

Η πέμπτη και τελευταία αίθουσα, θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως ένα πελώριο κοιμητήριο αθώων ψυχών, θυσία σε μια τυφλή κτηνωδία. Οι φωτογραφίες των νεκρών (720 φωτογραφίες) πάνω στον τοίχο καθρεφτίζονται στον «τάφο» του Ναζισμού. Δίπλα μόνο οι 28 φωτογραφίες των διασωθέντων. Άνθρωποι που είχαν την «τύχη» να καταπλακωθούν από τους νεκρούς συγχωριανούς τους (φίλους, πατεράδες, αδέρφια) την ώρα του χαμού και να γλιτώσουν τις ζωές τους.

Βγαίνοντας από το μουσείο είσαι ήδη άλλος άνθρωπος. Ίσως πιο θλιμμένος, μπορεί και προβληματισμένος ή πλακωμένος από τον πόνο αυτού του τόπου. Σίγουρα όμως θυμωμένος. Κι ας μην ξέρεις αν σε εξοργίζει περισσότερο η βαρβαρότητα εκείνων των κατακτητών ή εκείνη η απύθμενη βλακεία της ανθρωπότητας να δημιουργεί πολέμους δήθεν για ελευθερίες, συμφέροντα και «ειρήνη».

Δεν τελειώσαμε όμως ακόμα. Ένα γλυπτό στον κήπο του Σχολείου με μια γυναίκα να σέρνει το νεκρό άντρα της συνοδεία των παιδιών της, σφραγίζει την εικόνα εκείνης της μέρας μετά το αποτρόπαιο έγκλημα και την ολική καταστροφή της περιοχής.

80 χρονιά μετά την κτηνωδία στα Καλάβρυτα ουδείς έχει λογοδοτήσει στη δικαιοσύνη και ούτε φυσικά έχει καταβληθεί καμία αποζημίωση.