Πρόταση απόκτησης Χρυσής Βίζας μόνο για επενδύσεις στα χωριά της χώρας μας

Γράφει ο Χρήστος Τσίχλης*

Κατά πολλούς, το πρόγραμμα απόκτησης Golden Visa δημιούργησε «φούσκες» ακινήτων σε περιοχές της Αττικής που επιτείνουν τo oξύ στεγαστικό πρόβλημα, το οποίο τείνει να λάβει ανεξέλεγκτες διαστάσεις. Αλλοδαποί από τρίτες χώρες, προκειμένου να αποκτήσουν την περιβόητη χρυσή βίζα, αγοράζουν ακίνητα και στην συντριπτική τους πλειοψηφία, τα αφήνουν αναξιοποίητα- κενά, με συνέπεια να έχουν αυξηθεί κατά πολύ οι τιμές αγοράς ακινήτων στις μεγαλουπόλεις και να έχουν αυξηθεί κατά πολύ τα ενοίκια, αφού μειώθηκε αισθητά ο αριθμός των διαθέσιμων ακινήτων. Η μείωση των διαθέσιμων ακινήτων, λειτουργεί πρακτικά εις βάρος των Ελλήνων πολιτών, δημιουργώντας ένα οξύ στεγαστικό πρόβλημα, σε μία χώρα με έντονο δημογραφικό πρόβλημα.

Σύμφωνα με το Bloomberg, μάλιστα, οι τιμές των κατοικιών στην ελληνική πρωτεύουσα αυξήθηκαν κατά 12,2% τον Οκτώβριο, με μια αύξηση τριπλάσια από την αντίστοιχη στη Στοκχόλμη, ενώ την ίδια στιγμή οι τιμές στο Παρίσι υποχώρησαν. Εκατοντάδες χιλιάδες σπίτια παγιδεύονται σε νομικές διαδικασίες, αναφέρει, μειώνοντας την προσφορά στην αγορά και ανεβάζοντας τις τιμές στην Αθήνα πιο γρήγορα από οποιαδήποτε άλλη μεγάλη ευρωπαϊκή πόλη. Το πρόβλημα βέβαια είναι εντονότερο στα ενοίκια, που έχουν αυξηθεί υπέρμετρα στις περισσότερες περιοχές, υπερβαίνοντας πολλές φορές το ήμισυ του διαθέσιμου εισοδήματος ενός νοικοκυριού μηνιαίως, παράλληλα με τις αυξήσεις στα βασικά προϊόντα διατροφής.

Πρόκειται για ένα εκρηκτικό μείγμα ακριβείας, που αν δεν ληφθούν συγκεκριμένα μέτρα με σχέδιο και χρονοδιάγραμμα , σε συνεργασία με τον ιδιωτικό τομέα, ενδέχεται χιλιάδες οικογένειες να αντιμετωπίσουν σοβαρό πρόβλημα στέγασης τα επόμενα χρόνια, οδεύοντας προς την φτωχοποίηση. Όπως δείχνει η ανάλυση του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, οι σημερινές τιμές των ακινήτων αναδεικνύουν ένα παράγοντα κινδύνου για το ελληνικό τραπεζικό σύστημα. Αν και ο συστημικός κίνδυνος είναι σχετικά περιορισμένος, σύμφωνα με το ΔΝΤ, καθώς παρατηρείται χαμηλή μόχλευση στον ιδιωτικό τομέα, έχει αυξηθεί από πέρυσι και ο τραπεζικός τομέας αντιμετωπίζει σημαντικές προκλήσεις σε σχέση με το μέλλον του.

Η απόκτηση του δικαιώματος να ζει κανείς και να εργάζεται σε μία άλλη χώρα, εν προκειμένω στην Ευρώπη, μπορεί να είναι μια μακρά και δύσκολη διαδικασία. Αλλά αυτό δεν συμβαίνει για όσους έχουν χρήματα να ξοδέψουν. Οι χρυσές βίζες προσφέρουν την ευκαιρία σε πλούσιους ανθρώπους να «αγοράσουν» ουσιαστικά το δικαίωμα διαμονής – μερικές φορές χωρίς καν να χρειάζεται να ζήσουν στη χώρα. Η απόκτηση Χρυσής βίζας, προσφέρει το δικαίωμα ελεύθερης κυκλοφορίας στα κράτη μέλη της ευρωπαϊκής Ένωσης. Τα τελευταία χρόνια, η Πορτογαλία είχε μετατραπεί σε έναν από τους κορυφαίους προορισμούς για τους μεγαλοεπενδυτές από τις ΗΠΑ. Ωστόσο η πρόσφατη κατάργηση του προγράμματος «Golden Visa», έχει ωθήσει τους Αμερικανούς προς την Ελλάδα, σημειώνοντας ετήσια αύξηση 740% στις αιτήσεις για το πρόγραμμα. Σύμφωνα με την συμβουλευτική εταιρεία Astons, που ειδικεύεται σε θέματα real estate και επενδύσεων στο εξωτερικό, το ενδιαφέρον των Αμερικανών για την Ελλάδα αναμένεται να αυξηθεί ακόμα περισσότερο τα επόμενα χρόνια.

Η Ελλάδα προσφέρει χρυσές βίζες, με μία από τις πιο γρήγορες διαδικασίες απόκτησης διαμονής. Οι αλλοδαποί που πληρούν τις προϋποθέσεις μπορούν να λάβουν άδεια εντός 60 ημερών από την υποβολή της αίτησης. Και ακόμα έχει ένα από τα χαμηλότερα όρια για επενδύσεις με μόλις 250.000 ευρώ που δαπανήθηκαν σε ακίνητα στη χώρα. Το πρόγραμμα χορήγησης Golden Visa με την απόκτηση ακινήτου ελάχιστης αξίας 250.000 ευρώ πρόσθεσε στην εγχώρια κτηματαγορά 1.035 αγοραπωλησίες ακινήτων το 2021, 938 το 2020, 3.535 το 2019, 1.833 το 2018, 959 το 2017, 488 το 2016, 421 το 2015, 338 το 2014 και 21 το 2013, που ήταν το πρώτο έτος εφαρμογής του προγράμματος.

Πολλές χώρες προγραμματίζουν την κατάργηση του προγράμματος της Χρυσής Βίζας, διότι οδήγησε στην υπερβολική αύξηση των τιμών ακινήτων, εις βάρος των μόνιμων κατοίκων, πολιτών. Η Πορτογαλία οδεύει στην κατάργηση της «Golden Visa» που παρέχει δικαίωμα παραμονής σε πλούσιους αλλοδαπούς, δήλωσε ο πρωθυπουργός της Πορτογαλίας, υποστηρίζοντας ότι το πρόγραμμα, που διανύει το δέκατο έτος, έχει ήδη εκπληρώσει τον ρόλο του. Η Άδεια Διαμονής για Επενδυτική Δραστηριότητα σε υπηκόους χωρών εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ), όπως λέγεται αλλιώς, στο εσωτερικό της χώρας έχει δεχτεί έντονες επικρίσεις ότι οδηγεί σε αύξηση των τιμών και των ενοικίων. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει ζητήσει τον τερματισμό τέτοιων εθνικών συστημάτων. Στην Πορτογαλία το πρόγραμμα έχει προσελκύσει επενδύσεις 6,5 δισ. ευρώ από ξένους, κυρίως από την Κίνα, τη Βραζιλία και τη Νότια Αφρική, με το μεγαλύτερο μέρος των χρημάτων να πηγαίνει σε ακίνητη περιουσία. Οι κανόνες άλλαξαν φέτος για να ανακατευθυνθούν οι επενδύσεις από μια γεμάτη χρήματα αγορά ακινήτων στις μεγάλες πόλεις προς αραιοκατοικημένες περιοχές.

Κατόπιν τούτου , προτείνω το πρόγραμμα απόκτησης Χρυσής Βίζας , να ισχύει μονάχα για τα χωριά της Ελλάδος , δηλαδή επένδυση σε ακίνητα χωριών με συγκεκριμένους όρους και προϋποθέσεις . Ουσιαστική επένδυση που θα συμβάλει στην ανάπτυξη της περιοχής. Δεν αποτελεί βέβαια λύση ενάντια στο πρόβλημα της ερήμωσης των χωριών , αλλά μία μικρή " ένεση " σε συνδυασμό με άλλα απαραίτητα μέτρα: αποκέντρωση υπηρεσιών , ενίσχυση του αγροτικού εισοδήματος , διευκολύνσεις στην οικοδόμηση και στο άνοιγμα νέων καταστημάτων στα χωριά, νέοι σύγχρονοι δρόμοι , παροχή φωτοβολταϊκών στους αγρότες για δωρεάν ηλεκτρικό ρεύμα στα κτήματα τους κ.α. Τα «χωριά» ερημώνουν, είναι η φράση που ακούγεται συνεχώς τις τελευταίες δεκαετίες, χωρίς ωστόσο κανείς μέχρι σήμερα να έχει αποτυπώσει με ακρίβεια τις «απώλειες», οι οποίες είναι ορατές βέβαια σε επίπεδο υπηρεσιών, υποδομών και σχολικών μονάδων.

Πολύ δε περισσότερο, δε γίνονται κινήσεις για να ανατραπούν το δημογραφικό πρόβλημα αλλά και το «κύμα» της αναγκαστικής αστυφιλίας που συνεχίζεται επί δεκαετίες, προκειμένου οι κάτοικοι των χωριών να παραμείνουν στον τόπο τους. Δυστυχώς , οι θάνατοι λόγω ηλικίας ανθρώπων στα χωριά , αυξάνονται και οι γεννήσεις είναι σχεδόν μηδενικές. Το κράτος δεν μπορεί να παρακολουθεί αυτή την δραματική εξέλιξη δεκαετιών, ως απλός θεατής. Η Ερήμωση και εγκατάλειψη των ορεινών χωριών αποτελεί ζήτημα γνωστό και υπαρκτό για πολλές δεκαετίες. Η παράμετρος την οποία προσθέτουμε, αφορά τη συνταγματική ισότητα των πολιτών και τις ευρωπαϊκές οδηγίες για την κοινωνική σύγκλιση, τις ίσες ευκαιρίες και την ποιότητα ζωής. Παρά τις σαφείς κατευθύνσεις της ευρωπαϊκής νομοθεσίας για ισοπολιτεία, το ελληνικό κράτος έχει επιλέξει συνειδητά να κρύβει το θέμα κάτω απ’ το χαλί προωθώντας μια άνευ προηγουμένου αστικοποίηση και εγκατάλειψη των χωριών. Δεν είναι φόβος, είναι βεβαιότητα ότι τις επόμενες δεκαετίες τα χωριά μας , στην συντριπτική τους πλειονότητα δεν θα έχουν πλέον κανέναν μόνιμο κάτοικο.

Απόρροια του δημογραφικού προβλήματος και της αστυφιλίας είναι η αναστολή λειτουργίας σχολικών μονάδων , λόγω έλλειψης μαθητικού δυναμικού. Υπάρχει τεράστια διαφορά στην εξυπηρέτηση του πολίτη που κατοικεί στα χωριά ,με εκείνη που λαμβάνει ένας πολίτης στην πόλη. Βασικά δικαιώματα και υπηρεσίες που είναι υποχρεωμένο το κράτος να παρέχει ή να φροντίσει να παρέχονται στον πολίτη, στα χωριά είτε δεν παρέχονται καθόλου είτε παρέχονται υποτυπωδώς. Υγεία, παιδεία, ασφάλεια, εργασία, συγκοινωνία, μετακίνηση, τραπεζικές υπηρεσίες, δημόσιες υπηρεσίες, πολιτιστικές και εικαστικές υπηρεσίες, σίτιση, εμπόριο, ελεύθερη αγορά, υπηρεσίες επαγγελματιών, κοινωνική στήριξη, διάθεση αγαθών, κτλ. Οι υποδομές σε πολλά χωριά θυμίζουν τριτοκοσμικές χώρες και αποτελούν ντροπή για ένα κράτος που θέλει να δηλώνει ότι είναι σύγχρονο. Όλα τα σχέδια και οι προγραμματισμοί για τα χωριά ,είχαν πάντοτε ως βάση σύγκρισης το «πληθυσμιακό κριτήριο» (ή αλλιώς το ψηφοθηρικό κριτήριο) και δεν έμπαιναν ποτέ σε προτεραιότητα. Ολόκληρο το οδικό επαρχιακό δίκτυο των ορεινών χωριών μας θα έπρεπε να έχει επανασχεδιαστεί και αντικατασταθεί εδώ και δεκαετίες και όχι να υπάρχει αποκλειστικά και μόνο για να απορροφάει κονδύλια επισκευών και συντήρησης.

Η ανάγκη αναβάθµισης των κοινωνικών υποδοµών και υπηρεσιών που έχουν σήµερα οι άνθρωποι του χωριού στην Ελλάδα, φαίνεται ότι υστερεί σηµαντικά από αυτό που βρίσκουν όσοι επιλέγουν την αποµάκρυνση από τα αστικά κέντρα στην Ευρώπη. Η ισορροπία αυτή είναι ενδεικτική του χαµηλού µεριδίου δηµόσιας δαπάνης που γνωρίζουν τα χωριά στην Ελλάδα, κάτι που µε τη σειρά του δείχνει ότι η επένδυση αποκλειστικά στην αγροτική παραγωγή δεν είναι ικανή όχι να προσελκύσει νέους ανθρώπους σε αυτά, αλλά να συγκρατήσει και τον υφιστάµενο πληθυσµό. Πλήθος δηµοτικών σχολείων και νηπιαγωγείων σε ορεινή, νησιωτική και ηπειρωτική Ελλάδα λειτουργούν µε τον ελάχιστο αριθµό µαθητών, που συνήθως δεν ξεπερνούν τους πέντε, ενώ µεγάλος αριθµός µαθητών της δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης αναγκάζεται κάθε χρόνο να µεταναστεύσει στην κοντινότερη πόλη προκειµένου να φοιτήσει σε γυµνάσιο και λύκειο.

Γενικά , η πρόσφατη ανακοίνωση των αποτελεσμάτων των νέων δημογραφικών προβολών της Eurostat (Europop 2023) παρουσιάζουν μια μελλοντική επιδείνωση της δημογραφικής προοπτικής της χώρας μας. Συγκεκριμένα, ο πληθυσμός της χώρας μας προβλέπεται σύμφωνα με τις νέες δημογραφικές προβολές ότι θα έχει την τρίτη μεγαλύτερη μείωση (30,4%) από όλες τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης (1η η Λετονία και 2η η Λιθουανία). Η δυσμενής αυτή εξέλιξη αναβαθμίζει, κατά αντικειμενικό τρόπο, τόσο τη γεωπολιτική διάσταση των δημογραφικών εξελίξεων στην Ελλάδα, όσο και την αναγκαιότητα του άμεσου σχεδιασμού και υλοποίησης μίας ολοκληρωμένης και συστηματικής μακροχρόνιας δημογραφικής πολιτικής. Κεντρικός και αναμενόμενος μετρήσιμος στόχος της δημογραφικής πολιτικής επιβάλλεται να είναι η πρόδρομη επιλογή της αποτροπής της μείωσης του πληθυσμού και στην συνέχεια της αύξησης του πληθυσμού.

Εν κατακλείδι, η αναζωογόνηση της υπαίθρου και των χωριών, θα επέλθει με πράξεις - έργα και όχι με λόγια. Το μοντέλο των έξυπνων χωριών (διακήρυξη Μπλεντ της Ευρωπαϊκής Επιτροπής) περιλαμβάνει συγκεκριμένες τεχνολογίες, όπως η γεωργία ακρίβειας, οι ψηφιακές πλατφόρμες, που προσφέρουν ηλεκτρονική εκπαίδευση, υγεία και διοίκηση κ.ά.. Επίσης, περιλαμβάνει δράσεις κυκλικής οικονομίας για τη μείωση των αποβλήτων και την εξοικονόμηση πόρων, δράσεις για την προώθηση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, αλλά και την ενίσχυση του τουρισμού σε αυτές τις περιοχές. Η διακήρυξη του Μπλεντ τονίζει πως «με την εισαγωγή των παραπάνω τεχνολογιών θα αυξηθούν οι ευκαιρίες απασχόλησης στην ύπαιθρο, οι οποίες θα προσελκύσουν περισσότερους νέους.

Αφού το πρόγραμμα απόκτησης Χρυσής Βίζας με την αγορά ακινήτων στις πόλεις, δημιούργησε πολλά προβλήματα εις βάρος των Ελλήνων πολιτών ( υπέρογκα ενοίκια, υπέρογκες τιμές ακινήτων, στεγαστική κρίση, " φούσκα" ακινήτων), να εξεταστεί: το πρόγραμμα να ισχύει μονάχα για τα χωριά της Ελλάδος , δηλαδή επένδυση σε ακίνητα χωριών με τον όρο της Ουσιαστικής επένδυσης που θα συμβάλει στην ανάπτυξη της συγκεκριμένης περιοχής. Δεν αποτελεί βέβαια λύση ενάντια στο πρόβλημα της ερήμωσης των χωριών , αλλά μία μικρή «ένεση» σε συνδυασμό με άλλα απαραίτητα μέτρα: αποκέντρωση υπηρεσιών , ενίσχυση του αγροτικού εισοδήματος, διευκολύνσεις στην οικοδόμηση και στο άνοιγμα νέων καταστημάτων στα χωριά, νέοι σύγχρονοι δρόμοι, παροχή φωτοβολταϊκών στους αγρότες για δωρεάν ηλεκτρικό ρεύμα στα κτήματα τους κ.α.

(*)Δικηγόρος Αθηνών - Συνταγματολόγος