Γράφει η Ελεάννα Βλαστού* / kathimerini.gr

Αποπειράθηκα να ενημερωθώ σε ό,τι αφορά την κίνηση του «μαύρου χρήματος», όχι από πραγματικό ενδιαφέρον, αλλά με αφορμή το κυνήγι της φυλής των ολιγαρχών στην πόλη όπου διαμένω. Εκλεισα το βιβλίο στη σελίδα δεκαεπτά καθώς οι υπεράκτιες διαδρομές του πλούτου μού φάνηκαν δαιδαλώδεις και τα μηδενικά πολλά για να χωρέσουν στο μυαλό μου. Ηταν το πληκτικότερο ανάγνωσμα. Μα πόσα χρόνια χρειάζεται, επιτέλους, το χρήμα να καθαρίσει εάν έχει πρόσβαση στο αποδοτικότερο καθαριστήριο που λέγεται Λονδίνο; Ας μου το εξηγήσει κάποιος. Η λογοτεχνία, βέβαια, πάντα τα διευκρινίζει καλύτερα. Ο Μπαλζάκ έγραψε ότι «το μυστικό των μεγάλων περιουσιών χωρίς προφανή αιτία είναι ένα έγκλημα που έχει ξεχαστεί, επειδή έχει γίνει σωστά» ή το αντίθετο, είναι ένα επίκαιρο έγκλημα επειδή δεν έχει γίνει σωστά.

Πάντα σκεφτόμαστε τα χρήματα και την εξουσία ως κίνητρα κακουργήματος, αλλά αυτά εντέλει είναι απλώς σύμβολα που μετρούν ένα πράγμα: την κοινωνική θέση. Οπου και να κοιτάξει η ψυχολογία βρίσκει μια ισχυρή σύνδεση μεταξύ της ευεξίας και του κύρους και μια χαλαρότερη μεταξύ ευημερίας και πλούτου. Το αντιλαμβάνομαι, ένας είναι συχνότερα διατεθειμένος να εργαστεί σε μια θέση με γόητρο έστω και για λιγότερα χρήματα. Ολος αυτός ο συλλογισμός σε σχέση με τις οικονομικές κυρώσεις που έχουν επιβληθεί από τη Δύση στους ανθρώπους του Πούτιν, στη φυλή που δημιούργησαν μαζί του το 1990 και ζουν στη Δύση. Οι ποινές δεν είναι σχεδιασμένες να τους αλλάξουν τη γνώμη για τις ενέργειές του, αλλά να ανακόψουν τις δυνατότητές τους, να αναχαιτίσουν τη δράση. Μαζί με το «πάγωμα» των καταθέσεων και των περιουσιακών στοιχείων συντελείται και κάτι αποδοτικότερο: το ξεσκέπασμα και η ακινητοποίηση της υπόληψής τους. Και όταν διακυβεύεται το πρεστίζ, εξαγριωνόμαστε με όποιον μας έχει φέρει στη δυσχερή αυτή θέση.

Ακόμη και σήμερα, λειτουργούμε όπως και στο παρελθόν όταν κατεβήκαμε από το δέντρο, σε ομάδες. Το ένστικτο μάς σπρώχνει να δημιουργούμε επαφές και να ενωνόμαστε σε συνασπισμούς για να γλιτώνουμε από τους θηρευτές. Οι συμμαχίες είναι τρόπος προστασίας, διάσωσης και πλουτισμού. Διαμορφώνουν μια ταυτότητα. Οταν ανήκουμε σε μια υποστηρικτική κοινότητα επιβιώνουμε, αναπαράγουμε και επιτυγχάνουμε – όπως βεβαίως αντιλαμβάνεται ο καθένας την επιτυχία. Και τότε, έρχεται η αποδοχή, ο σεβασμός από τα μέλη του κύκλου μας και, το σημαντικότερο, η επιρροή. Το πιο αξιόπιστο σύμβολο του στάτους. Αν χαθεί η επίδραση εξανεμίζεται μεμιάς το διαχρονικότερα αξιόπιστο και ανταλλάξιμο νόμισμα στον μικρόκοσμό μας.

Ολους αυτούς τους ολιγάρχες ο αρχηγός τους, πρώτος μεταξύ ίσων στην αρχή, δεσποτικός στη συνέχεια, τους έχει φέρει σε μιαν αβέβαιη και επιζήμια συνθήκη πανικού. Δεν κατασχέθηκαν απλώς ακίνητα, σκάφη και αεροσκάφη. Αποκλείστηκαν οι ίδιοι. Η απομόνωση είναι μια κατάσταση που ταράζει. Είναι επιβλαβής. Είναι η προειδοποίηση ότι η ζωή μάς αφήνει πίσω και ότι ο κόσμος ξαφνικά γίνεται εμπαθής και εχθρικός. Ολα μοιάζουν πιο αφιλόξενα, πιο αιχμηρά, πιο δηλητηριώδη. Η απομάκρυνση μονώνει. Ενδεχομένως, μας καταστρέφει. Και ό,τι είναι ολέθριο μας αλλάζει. Η συμπεριφορά τότε μπορεί να γίνει αντικοινωνική για να αντιπαρέλθουμε την πίκρα. Ψάχνουμε τον υπαίτιο. Η αγριότητα ενός αρσενικού δεν ήταν ποτέ ευπρόσδεκτη. Η ευρωστία και η πρόοδος της ομάδας συντελούνταν σε πνεύμα σύμπνοιας και συνεργασίας. Το αρσενικό που θέλει να επικρατήσει με βία και αντικοινωνικές μεθόδους παύει να είναι χρήσιμο και συχνά οι υπόλοιποι απαλλάσσονται πραξικοπηματικά από αυτό.

Ο εξευτελισμός είναι η πυρηνική βόμβα των συναισθημάτων. Η υπόληψη όπως και το αντίθετό της, η ανυποληψία, δημιουργούνται από έξω προς τα μέσα, είναι κάτι που φτιάχνεται από τους τρίτους για εμάς. Μας το πακετάρουν και μας το προσφέρουν σαν δώρο, άλλοτε ευπρόσδεκτο και άλλοτε εκρηκτικό. Η ντροπή, το προσωπικό παρακλάδι του διασυρμού που σίγουρα θα νιώθουν τα σπουδαγμένα στη Δύση παιδιά τους, ίσως λειτουργήσει ως θρυαλλίδα ανατροπής. Ο αρχηγός, πρώτος μεταξύ ίσων στην αρχή, είναι αυτός που ευθύνεται για την τωρινή κατάπτωση του μπουλουκιού. Ο επικεφαλής που έγινε αυτοκράτορας και συμπεριφέρεται εξαναγκαστικά δεν εξυπηρετεί πλέον την ομάδα. Το αρσενικό που θέλει να επικρατήσει αναίσχυντα και αυθαίρετα παύει να είναι επωφελές και συχνά οι υπόλοιποι το εξοστρακίζουν ή το σκοτώνουν. Εκεί έχω εναποθέσει τις ελπίδες μου για να φύγει από τη μέση ο Πούτιν. Να λειτουργήσει το σύνολο οργανωμένα και δυναμικά, όπως και στο παρελθόν, σαν γκάνγκστερ. Οπως όταν κατέβηκαν από το δέντρο της ζούγκλας της Σοβιετικής Ενωσης, προσφέροντας όμως αυτή τη φορά υπηρεσία στην κοινωνία, χρήσιμη και αξιέπαινη. «Ολη η ανθρώπινη δύναμη είναι μια ένωση», έγραψε εύγλωττα ο Μπαλζάκ, «υπομονής και χρόνου».

* Η κ. Ελεάννα Βλαστού είναι συγγραφέας και ζει στο Λονδίνο.

Ακολουθήστε το notospress.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

* Τα άρθρα δεν απηχούν απαραίτητα τη γνώμη του notospress.gr