Η αλλόκοτη Ελληνίδα

Γράφει η Ελεάννα Βλαστού* / kathimerini.gr

Ζω με τον φόβο της επόμενης επίπληξης. Προχθές συνόδευσα το τσάιλντ, έτσι λέμε στην Κύπρο, στη στάση του σχολικού. Είχε αυτή τη βροχή που το άνοιγμα της ομπρέλας θα ήταν υπερβολή και η έλλειψή της σου χαρίζει το μουσκεμένο ταλαίπωρο λουκ το οποίο κολλάει πάνω σου μέχρι το τέλος της ημέρας. Καθημερινά, είτε με κρύο είτε με βροχή, αντικρίζω το ίδιο αγόρι να διαβάζει. «Ο Κινέζος είναι σπασίκλας;» ρωτώ, περισσότερο μονολογώντας παρά απορώντας. «Δεν το λέμε αυτό», απάντησε αυστηρά ο Ντίνος. «Τότε πώς λέμε τον σπασίκλα;». «Δεν λέμε ο Κινέζος», αλλά «ο Λιν που έχει καταγωγή από την Ασία» (συγγνώμη Λιν που έχεις καταγωγή από την Ασία και είσαι σπασίκλας). Μια άλλη μέρα τού είπα ότι πρέπει να αλλάξει συμπεριφορά γιατί οι δάσκαλοι τον έχουν τοποθετήσει στα μαύρα κατάστιχα. «Δεν το λέμε αυτό». «Πώς το λέμε;» «Δεν χρησιμοποιούμε τη λέξη “μαύρο” σε συνάρτηση με κάτι αρνητικό». Τέρμα η μαύρη λίστα. Τέρμα και ο μαυροπίνακας (άλλωστε λευκός πλέον δεν πολυχρησιμοποιείται). Απορρίπτεται με πάσα βεβαιότητα το μαύρο κουτί συνυφασμένο με τη συντριβή, δεν ανοίγεται ποτέ εν πτήσει. Δεν μπορεί κάποιος να έχει «μαύρα μεσάνυχτα», ούτε «μαύρες σκέψεις». Οταν «έχω τις μαύρες μου» θα το διατυπώνω στα αγγλικά, «I am feeling blue», το μπλε είναι ένα πρωταρχικό χρώμα που δεν υπόκειται στους κανόνες.

«Μείνε ήσυχος», είπα στον άνδρα μου, «τα δίδακτρα για την αγγλική εκπαίδευση πιάνουν τόπο, παίρνουμε παραπάνω απ’ όσο πληρώνουμε, δώσε κι άλλα». Μεταξύ λεκτικής επόπτευσης και εμφανισιακής επιστασίας (σιδερωμένο πουκάμισο, κοντοκουρεμένα μαλλιά, γυαλισμένα παπούτσια), οι μαθητές της πρωτεύουσας αντεπεξέρχονται με σθένος στα βαριά μαθησιακά καθήκοντα και ξεχωρίζουν για τρεις λόγους. Είναι οι μόνοι που φορούν πλέον γραβάτα, είναι οι πιο σκληρά εργαζόμενοι στη χώρα και έχουν παραστεί σε αμέτρητες διαλέξεις περί πολιτικής ορθότητας.

Φέρνουν ομιλητές για να δώσουν διαλέξεις με θέματα τις ασυνείδητες προκαταλήψεις, την οξυδερκή ματιά στο άλλο φύλο, τη βιωμένη εμπειρία, τη διαφορετικότητα, την αντιμετώπιση των βλαβερών στερεοτύπων, την απόκρουση των μικροεπιθέσεων και (το αγαπημένο μου) την ιστορική διασταύρωση εκπαίδευσης, κοινωνικής τάξης και αποικιοκρατίας.

Αναμφισβήτητα η νέα γενιά νοιάζεται για τους ανθρώπους και τον πλανήτη. Ασκεί βέτο στους χαρακτηρισμούς που μπορούν να εκληφθούν ως προσβλητικοί, συμπεριλαμβάνει και συμπονάει. Ηταν καιρός να έρθει, αισίως, η γενιά που έχει αίσθηση της δικαιοσύνης, της καλοσύνης και έχει ανεπτυγμένη αντίληψη γύρω από την ανεκτικότητα. Μακάρι οι διαλέξεις να γίνονται για τους σωστούς λόγους, για να εμπνέουν τα παιδιά και όχι για να αναβαθμίσουν τα σχολεία (και τα πανεπιστήμια) στον ρόλο κοινωνικών μαχητών που αγκαλιάζουν ιδεολογίες που συνδράμουν στη φήμη τους για να φαίνονται «προοδευτικοί» και «καλοί».

Γιατί υπάρχει μια κραυγαλέα αντίφαση, ότι η πλειοψηφία των ιδιωτικών σχολείων εκπαιδεύει μια μειοψηφία που βρίσκεται εκεί έπειτα από δύσκολες εξετάσεις –αποκλειστικά– σε δύο θέματα, στα μαθηματικά και στη γλώσσα. Είναι σχολεία, κατά βάση, προπύργια συντηρητισμού και η ποικιλομορφία δεν είναι το χαρακτηριστικό τους. Δεν είναι χώροι πολιτισμικά και ταξικά ανοιχτοί, ούτε συμπεριλαμβάνουν στα θρανία και τα δύο φύλα. Δεν είναι χώροι πραγματικά φιλόξενοι σε άλλες δεξιότητες, ούτε καν σε λιγότερες ικανότητες, απαιτούν υψηλές μαθησιακές επιδόσεις και λειτουργούν σαν κυνικοί εργοδότες που είναι έτοιμοι να απολύσουν όποιον δεν φέρνει αποτελέσματα. Οπότε όλα είναι στη θεωρία.

Η ιδέα ότι τα σχολεία έχουν πιαστεί από το άρμα της πολιτικής ορθότητας και δασκαλεύουν είναι σαν μια γυναίκα που αποφασίζει να βγάλει το ταγέρ και να βάλει ένα στενό φόρεμα. Την κολακεύει και πρέπει να το φοράει τακτικά, αλλά η ίδια δεν μπορεί να το υποστηρίξει γιατί αισθάνεται άβολα φορώντας το. Η νεωτερικότητα σε σχολεία αγοριών που κατηχούν πάνω στον μισογυνισμό προσκρούει στην ανυπαρξία δυνατότητας πρακτικής εξάσκησης. Ο σεξισμός μάλλον δεν θα στραφεί στα συγγενικά πρόσωπα και στις δασκάλες, τις μοναδικές γυναίκες που συναναστρέφονται αυτά τα αγόρια καθημερινά. Το «διαφορετικό» πρέπει να το συναναστρέφεσαι, όχι να το διδάσκεσαι. Η ουσία χάνεται γιατί η έννοια της συμπερίληψης είναι να έχεις την περιέργεια να μπεις στη θέση του διπλανού σου, να αντιληφθείς πώς είναι ο κόσμος από μια άλλη οπτική γωνία. Στα αγγλικά σχολεία, ούτε καν η συνεισφορά των εθνοτικών μειονοτήτων και των μαύρων δεν έχει ενσωματωθεί στη διδακτέα ύλη της Ιστορίας. Διδάσκεται μειωμένα, σαν ειδικό αφιέρωμα ένα μήνα τον χρόνο, περισσότερο σαν μια ιστορία αιχμαλώτισης και κατάκτησης χωρίς να αναδεικνύει τη συνδρομή αυτών των πολιτών στη χώρα.

Απειλούμαστε λιγότερο από αγενή, προκλητικά, ρατσιστικά, σεξιστικά σχόλια ή συμπεριφορές, στο μέλλον ουδείς θα τα ανέχεται. Θα έλεγα το αντίθετο, θα μας εκφοβίζει ο καθωσπρεπισμός και η επίπληξη, η έλλειψη αιχμηρότητας, το αναμάσημα ευπροσήγορων κοινοτοπιών και η ράθυμη ομογενοποιημένη σκέψη.

Η περιπλοκότητα της σύγχρονης κοινωνίας έχει ανάγκη από μελλοντικούς πολίτες με επιτηδειότητες κριτικής σκέψης, γρήγορων αντανακλαστικών και βαθύτερης ικανότητας ανάλυσης, ίσως και στοχασμού. Δεξιότητες που για τις προηγούμενες γενιές η ανάγκη δεν ήταν τόσο επιτακτική. Εχουν να αντιμετωπίσουν, μεταξύ άλλων, την εξάρτηση από το χαοτικό Διαδίκτυο, τη διαχείριση της έλλειψης ιδιωτικότητας, καθώς διατελούν σε καθεστώς μόνιμης έκθεσης –οικειοθελούς ή ακούσιας–, το online bullying. Τo ξεδιάλεγμα των αληθινών ειδήσεων από τα fake news, το ξεσκαρτάρισμα των ανυπόκριτων από τις κίβδηλες περσόνες. Εντέλει όλα τα παραπάνω συνιστούν το ογκώδες, που αφορά τα παιδιά όλου του πλανήτη, τη διαχείριση του πραγματικού από τον πλασματικό κόσμο. Τα σχολεία οφείλουν να προετοιμάσουν γνήσια παιδιά για να πλοηγηθούν και να συμμετέχουν σε μια αυθεντική κοινωνία. Είτε μελλοντικά τα παιδιά αυτά γίνουν δυναμικοί κοινωνικοί μαχητές είτε απλώς εκφράζονται στο Twitter, ας το κάνουν με έναν ξεχωριστό τρόπο.

Το ηχηρότερο μάθημα το δίνει η ίδια η πόλη, μια ανοιχτόμυαλη μητρόπολη, και το αποτελεσματικότερο οι εκπαιδευτές με το παράδειγμα της ανυποκρισίας. Το σχολείο του Ντίνου είναι εξοικειωμένο τόσο με τους ανοιχτά γκέι δασκάλους που συζητούν με τους μαθητές, όσο και με όσους έχουν αλλάξει φύλο ή βρίσκονται στη διαδικασία αλλαγής γένους. Μια πραγματικά βιωμένη εμπειρία. Οταν ρώτησα τον Ντίνο πώς λέγεται η δασκάλα Μαθηματικών, μου είπε ότι αλλάζει και θα γίνει δάσκαλος. Παίρνω λοιπόν φόρα και μια κρύα ηλιόλουστη μέρα γράφω στη δασκάλα ζητώντας κάποιες διευκρινίσεις για το μάθημα. Κλείνω το e-mail ως εξής: «Σας εύχομαι κάθε επιτυχία στη διαδικασία της αλλαγής!». Μου απάντησε: «Αγαπητή κυρία Βλαστού, θα κάνω χρήση της άδειας μητρότητας και θα επανέλθω. Τους ερχόμενους μήνες θα με αντικαταστήσει ένας δάσκαλος που ονομάζεται κύριος Θορν. Οσο για μένα, θα παραμείνω κυρία Σμιθ, σας ευχαριστώ».

Την κυρία Σμιθ πρέπει να τη διασκέδασε το αλλόκοτο e-mail της Ελληνίδας, όχι, συγγνώμη, της Ελεάννας που προέρχεται από την Ευρώπη και είναι αλλόκοτη.

Η κ. Ελεάννα Βλαστού είναι συγγραφέας και ζει στο Λονδίνο.

Ακολουθήστε το notospress.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις