Τα πολυσυντροφικά πολυπροβλήματα

Γράφει η Ελεάννα Βλαστού* / kathimerini.gr

Εάν ζούσε στις μέρες μας η Ελένη Βλάχου θα είχε μεγάλη έμπνευση και αφθονία θεματολογίας. Μου χάρισαν το βιβλίο «Επίκαιρα», μια συλλογή κειμένων της, και διαβάζοντάς το έπεσα πάνω στο άρθρο «Συζήτησις…», γραμμένο στην «Καθημερινή» στις 15 Μαΐου του 1947. Ξεκινάει ως εξής: «Δεν υπάρχει μοντέρνος γάμος, είπε η πιο ηλικιωμένη κυρία. Υπάρχει μονάχα μοντέρνο διαζύγιο», «τι θέλεις πάλι να πεις με αυτό; τη ρώτησε η πολύ νεότερη, νόστιμη και νιόπαντρη φίλη της», «θέλω να πω ότι ο μοντερνισμός, οι ανεξαρτησίες, οι πολιτισμοί μπορεί να είναι καλοί για το άτομον, αλλά είναι ολέθριοι για το ζευγάρι. Το ανδρόγυνο ή ζει μαζί ή ζει χωριστά. Μέσος δρόμος δεν υπάρχει».

Την ίδια μέρα βρέθηκα σε ένα μεγάλο τραπέζι όπου από τη μια μεριά βρίσκονταν συνομήλικοι και μεγαλύτεροί μου, δηλαδή οι γονείς των παιδιών που κάθονταν στην άλλη άκρη του τραπεζιού. Γονείς στη μέση ηλικία και παιδιά όχι και τόσο παιδιά, πάνω από 25, για πάντα παιδιά όμως για την Ελληνίδα μάνα. Καθισμένη στρατηγικά κάπου στη μέση, προσπαθούσα να παρακολουθώ ταυτόχρονα τις συζητήσεις των δύο πλευρών. Παίρνει το αυτί μου τη φράση «βρίσκομαι σε μια ερωτική τριπλέτα». Μέσα στον ενθουσιασμό μου, αφήνω τις διακριτικότητες και απλώς γυρνώ προς το μέρος της. Το μεσήλικο μυαλό μου πήγε σε τίποτα όργια από αυτά που κρατιούνται μυστικά από γιορτινά τραπέζια και θαύμασα το θάρρος αυτής της κοπέλας να το κοινοποιήσει.

Εκείνη, ας την ονομάσουμε Σύλβια, εξήγησε ότι αυτοχαρακτηρίζεται «πολυσυντροφική», αν μεταφράζω καλά το polyamorous, και αυτή τη στιγμή βρίσκεται σε ρομαντική σχέση με δύο συντρόφους παράλληλα. Συνέχισε λέγοντας ότι οι ανάγκες της καλύπτονται καλύτερα από περισσότερους ανθρώπους –αλίμονο, μου ακούστηκε λογικό αυτό που άκουσα– και συνέχισε δηλώνοντας ότι αρνείται να συμμετέχει στην «ψευδή δυαδικότητα του γάμου», καθώς απεχθάνεται τις συμβατικότητες γενικότερα. Για εκείνη το σχήμα στο οποίο έχει επιλέξει να ζει την ερωτική της ζωή είναι αναρχικό, για την ακρίβεια είπε «είμαι αναρχική των σχέσεων».

Η πολυσυντροφικότητα, γνωστή και ως συναινετική μη μονογαμία, είναι μια επιλογή που δείχνει ανοδική τάση τα τελευταία χρόνια. Περίπου 5% των Αμερικανών δηλώνουν πολυσυντροφικοί και λίγο πιο πίσω οι Αγγλοι ακολουθούν στα στατιστικά. Αν λάβει κάποιος υπόψη του ότι η πλειονότητα των 50 και άνω είναι μονογαμικοί, αυτό μας δείχνει ότι κυκλοφορούν κάμποσοι πολυερωτικοί στη νεότερη γενιά. Τέτοιου είδους σχέσεις δεν έχουν ένα σαφές περίγραμμα, σχήμα ή μορφή. Είναι ανοιχτές σχέσεις που μπορείς να «απιστήσεις», ελλείψει καταλληλότερης λέξης, διότι είναι συμφωνημένο ότι το ίδιο θα κάνει και ο άλλος. Ακόμη και αν είσαι σε μονογαμική σχέση, μπορεί απλώς να είναι συμπτωματικό και παροδικό. Εάν από την αρχή έχεις γνωστοποιήσει την πολυεπιλογή, είσαι καλυμμένος, και έτσι την ερχόμενη εβδομάδα γνωρίζεις κάποιον άλλον και ξεκινάς και μια δεύτερη ρομαντική σχέση. Και όλοι είναι σύμφωνοι γιατί, απλό, όλα είναι συμφωνημένα. Δεν υπάρχουν μυστικά (πάει και η συγκίνηση των αινιγματικών καταστάσεων). Εδώ όλα είναι ώριμα, βασισμένα στη σοβαρότητα και στην αυτογνωσία. «Δεν είναι τόσο περίπλοκο όσο ακούγεται!» με καθησύχασε η Σύλβια.

Να που βρέθηκε ένα νέο μοντέλο, σκέφτηκα, που απορρίπτει τις αποπνικτικές, καταπιεστικές μονογαμικές σχέσεις. Και η Σύλβια, σαν να διάβασε τη σκέψη μου, μου έλυσε μια ακόμη απορία. Η κατάλληλη ερώτηση που πρέπει να κάνει ο καθένας στον εαυτό του για να δει αν αυτό το μοντέλο συναναστροφής λειτουργεί για εκείνον είναι: «Τι νιώθω όταν βλέπω τον σύντροφό μου να συντροφεύει κάποιον άλλον;». Ζήλια, αδιαφορία, ικανοποίηση, συγκίνηση, ερεθισμό, τάση φυγής, τάση αυτοκτονίας, κατανόηση; Το ευκταίο θα ήταν το τελευταίο, αλλά, επειδή συμβαίνει (προφανέστατα) να υπερτερεί συχνότερα το αίσθημα της ζήλιας, πρέπει να συζητιέται. Και επειδή η Σύλβια ενδιαφέρεται να «χτίζει ποιοτικές σχέσεις με πρόσωπα που θα βλέπει τακτικά», ξεκινάει την κουβέντα.

Στο σημείο αυτό συνειδητοποιώ ότι οι πολυσυντροφικοί αφενός έχουν ένα πλήρες περιστρεφόμενο ημερολόγιο –φανταστείτε, να πρέπει να περνάς χρόνο με όλη τη συλλογή–, αφετέρου οι εκ περιτροπής συναντήσεις της πολυκοινότητας δεν είναι αμιγώς απολαυστικές. Παραπάνω από τα δύο τρίτα του χρόνου είτε σπαταλιούνται στα πρακτικά, για να κλείνουν το επόμενο ραντεβού, είτε για να καθησυχάζουν τα αισθήματά τους. Ητοι οι πολυερωτικές σχέσεις εμπεριέχουν κύκλους ατέρμονης πολυλογίας για να επιτευχθεί η επικοινωνία «σε βάθος». Το 90% πάει σε κουβέντα, το 10% στη συνουσία και υποθέτω δεν μένει πολύς χρόνος για να δεις κάποια ταινία, γιατί πρέπει να ξαναρχίσει μια συζήτηση για την ποιότητα της σχέσης.

Η Σύλβια μας είπε ότι θα ήθελε να κάνει οικογένεια, αλλά κανείς από τους συντρόφους της δεν συμφωνεί (τι έκπληξη). Και έτσι έχουμε τη Σύλβια σοβαρά δεσμευμένη με τις ερωτικές επιλογές της αλλά αντιμέτωπη με τη βιολογία να ψάχνει για κάτι που ακούγεται πολύ ύποπτο και παρωχημένο, όπως ένας σταθερός σύντροφος, ίσως και σύζυγος. Δεν διανοούμαι τα πρακτικά προβλήματα μιας τριπλέτας όταν υπάρχουν και παιδιά. Ενα παιδί με πολλά σετ γονιών και γονείς με πολλά σετ οικογενειακών υποχρεώσεων και πεθερικών. Μια παρέα που είναι δύσκολο να ξεμπλεχτεί, αλλά υπάρχει και χειρότερο σενάριο, η παρέα να γνωρίσει άλλους τρεις και να πολλαπλασιαστούν. Και να υπάρχουν εννέα σετ οικογενειακών υποχρεώσεων και πεθερικών. Τι πλήξη. Προτιμώ να ζω με την ψευδαίσθηση ότι κάτι ξέφρενα άτακτο συμβαίνει που οι μεγαλύτεροι χάνουμε.

«Αλλά το θέμα είναι μεγάλο… θα τα ξαναπούμε άλλη φορά…» γράφει η Βλάχου, τα θέματα είναι πάντα τα ίδια, αλλάζει απλώς η μορφή τους. «Και προσωρινά η συζήτησις έληξε».

Η κ. Ελεάννα Βλαστού είναι συγγραφέας και ζει στο Λονδίνο.

Ακολουθήστε το notospress.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις