Οι πολιτικές προσδοκίες της σεξουαλικής ζωής

Γράφει η Ελεάννα Βλαστού* / kathimerini.gr

Πρώτα είναι η είδηση: δεν γεννιούνται αρκετά παιδιά, άρα συρρικνώνεται ο ενεργός πληθυσμός στον δυτικό κόσμο. Μετά είναι η ατελείωτη αρθρογραφία. Σοβαρές εφημερίδες φιλοξενούν αξιόλογους συντάκτες πληκτικών άρθρων γύρω από την είδηση που όλοι αντιληφθήκαμε. Κείμενα γραμμένα από μεσήλικες άνδρες (είναι πάντα άνδρες) που ξεκινούν με δραματοποιημένη γλώσσα: «Το οξύτατο δημογραφικό πρόβλημα», «η ωρολογιακή βόμβα της υπογεννητικότητας», «ο πρωταρχικός κίνδυνος (κύριοι) είναι κοινωνικός και οικονομικός». Eπειτα παραθέτουν (αμέτρητα) νούμερα. Πιάνουν το θέμα από το 1980, πρώτα η ηλικία της γυναίκας στην κύηση του πρώτου παιδιού, κατόπιν ο μέσος όρος παιδιών. Τότε και τώρα, σύγκριση.

Λίγες αράδες παρακάτω εις επίρρωσιν των επιχειρημάτων πετούν και κάποιους ακόμη αριθμούς, στατιστικά και οικονομικά πλάνα. Για να καταλήξουν στο ότι πρόκειται για «τεράστιο εθνικό υπαρξιακό ζήτημα» (δυσεπίλυτο όπως όλα τα υπαρξιακά) και για να «ανακουφιστεί» η κοινωνία από την «πληθυσμιακή υποχώρηση» –κύριοι, δώστε βάση– μας χρειάζονται 2,1 παιδιά ενώ εμείς παράγουμε κάτω από 1,4. Τα σχόλια αρσενικών αναγνωστών από κάτω: «Τα νούμερα μιλούν» και «μπράβο! Εμπεριστατωμένο».

Σαν να μου κουνούν το δάχτυλο διαβάζω μέσα από τις γραμμές: «Πού είναι το ανθρώπινο κεφάλαιο, το 1,1, που μας χρωστάτε, κ. Βλαστού; Μας απογοητεύσατε!». Συνήθως, όταν η ζωή κάποιου δεν συμμορφώνεται με την ιδέα που τον κάνει να νιώθει άβολα, ή και αποτυχημένος, η τάση είναι να απορρίπτεται η ιδέα για να επανέλθει η διάθεση. Πάνω από όλα, όμως, τα κείμενα αυτά είναι άστοχα. Γραμμένα σαν κακή ερωτική σκηνή που ποτέ δεν φτάνει στο θέμα. Oσο για την ανάγνωσή τους, μονάχα τη λίμπιντο διαλύει. Γιατί δεν γράφουν απλώς: το αρνητικό φυσικό ισοζύγιο θα παραμείνει αρνητικό, οι γεννήσεις θα μειοψηφούν των θανάτων, εάν δεν κάνετε έρωτα, κύριοι. Ή ακόμη συντομότερα, σε μορφή εντολής: «Κάντε σεξ!». Επειτα από αυτό θα ξεκινούσε μια ενδιαφέρουσα συζήτηση.

Σκεφτείτε, στην ουσία ασχολούμαστε με ό,τι δυνατότερο και συγκινητικότερο έχει να μας προσφέρει η φύση, την επαφή και την τεκνοποίηση. Καμία όμως αναφορά στην πηγή άντλησης χαράς – ούτε καν με τους τεχνικούς όρους ενός μαθήματος Bιολογίας. Καταφέρνουμε να απομακρύνουμε τις αρχικές ιδιότητες και να αφυδατώσουμε το θέμα, προτείνοντας μια τεχνοκρατική οικονομολογική ανάλυση που ουδείς πείθεται να ακούσει.

Ακόμη και ο Πάπας Φραγκίσκος (86 ετών) πουλάει το θέμα καλύτερα (χωρίς να ξέρω πώς το γνωρίζει). Ενωσε πρόσφατα τη φωνή του με τη Μελόνι για το θέμα της υπογεννητικότητας. Και σε ένα ντοκιμαντέρ με τίτλο «Οι απαντήσεις του Πάπα» –κυκλοφόρησε πριν από λίγους μήνες– αναφέρθηκε στις αξίες της σεξουαλικής επαφής. Η συνουσία, είπε, είναι «ένα από τα πιο όμορφα πράγματα που έδωσε ο Θεός στον άνθρωπο» και εγκωμίασε «τη σεξουαλική έκφραση που φέρνει μόνο πλούτο».

Αφελώς, ενώ ξέρω το απόφθεγμα του Οσκαρ Ουάιλντ «τα πάντα έχουν να κάνουν με το σεξ, εκτός από το σεξ που έχει να κάνει με την εξουσία», ποτέ δεν μου πέρασε από το μυαλό ότι υπάρχουν πολιτικές προσδοκίες από τη συζυγική ζωή. Συζυγική (ή συντροφική) είναι η σωστή λέξη γιατί οι θεσμικές προσδοκίες δεν έρχονται από την ερωτική ζωή γενικότερα. Τα παιδιά που έρχονται σε πλαίσιο μονογονεϊκής οικογένειας, παρόλο που η ζωή δεν προτείνει μονάχα ενήλικες μακροχρόνιες σχέσεις δέσμευσης, το κράτος τα υποδέχεται ψυχρά διότι είναι κοστοβόρα στις κυβερνήσεις.

Η ερώτηση πρέπει να είναι: Υπάρχει τρόπος να πειστούν οι γυναίκες να κάνουν παιδιά; Η απάντηση είναι: Δεν υπάρχει κανένας τρόπος. Οι γυναίκες σκέφτηκαν ότι αυτή η ιδιότητα είναι ασύμφορη. Οπως σπανίζουν πλέον τα επαγγέλματα του λούστρου και του καπνοδοχοκαθαριστή, όπως τα εργοστάσια παράγουν στις μέρες μας ελάχιστα σταθερά τηλέφωνα και απέσυραν τα βίντεο.

Η κοινωνία να προσαρμοστεί στις ανάγκες των εργαζομένων γυναικών, ώστε να απομακρυνθούμε από το δίλημμα: οικογένεια ή καριέρα.

Το κόστος διαβίωσης είναι εκτοξευμένο, τα επιχειρήματα υπέρ και κατά της εργασίας και των οικογενειακών υποχρεώσεων ζυγισμένα και αμετάκλητα όσο συγκεκριμένος είναι ο χρόνος. Καμία γυναίκα δεν θα αναλογιστεί να κάνει δίδυμα για να πληρωθούν μελλοντικά φόροι και συντάξεις ή τρίδυμα για να ικανοποιήσει τον πρωθυπουργό της χώρας της στρογγυλεύοντας τα στατιστικά. Καμία. Το λέω με πάσα βεβαιότητα (χωρίς στοιχεία).

Οι γυναίκες απομακρύνθηκαν από την ιδέα τού «να τα έχεις όλα». Η πιο ανόητη των εκφράσεων γράφτηκε πρώτη φορά στο περιοδικό Cosmopolitan, εξέφραζε, άλλωστε, πάντα μια φτωχή μονάδα μέτρησης ευτυχίας και επιτυχίας. Τις δεκαετίες του ’70 και του ’80, όμως, επηρέασε τις γυναίκες. Θεώρησαν ότι μπορούν να έχουν ταυτόχρονα την καριέρα του εργατικού πατέρα τους και την οικογενειακή ζωή της δοτικής μητέρας τους. Γίνεται, αλλά είναι τρομακτικά δύσκολο και απαιτεί χρήματα. Οι κυβερνήσεις το ξέρουν και δοκιμάζουν την οδό της δωροδοκίας. Κάποια προνόμια, μερικές ελαφρύνσεις, λίγες απαλλαγές, ψίχουλα για κάθε έξτρα παιδί και μονάχα για την αρχή, για τη γέννηση.

Καμία γυναίκα, ωστόσο, δεν προτίθεται να κάνει την πλέον δραστική αλλαγή στη ζωή της, να τεκνοποιήσει, για κάποια επιπλέον –ελάχιστα– χρήματα. Οι γυναίκες δεν λαμβάνουν αυθόρμητα τέτοιες δεσμευτικές αποφάσεις που θα μεταμορφώσουν ριζικά τη ζωή τους –πρακτικά, οικονομικά, ψυχικά– επειδή τους το προτείνει κάποια κυβερνητική τροπολογία γραμμένη στο πόδι.

Η τεκνοποίηση είναι ένα τεράστιο κοινό καλό, που μας κάνει όλους πλουσιότερους. Είναι ένα κοινό καλό, όμως, που αντλεί από ιδιωτικούς –οικονομικούς– πόρους και προσωπικά –ψυχικά– αποθέματα. Τα ζευγάρια νιώθουν φτωχά για να κάνουν παιδιά, οι γυναίκες όλο και φτωχότερες.

Η δημόσια συζήτηση, κατά τη γνώμη μου, πρέπει να εστιάζει στις αλλαγές που η κοινωνία καλείται να προβεί. Ας το επαναπροσδιορίσουμε. Εάν η κοινωνία προσδοκά παιδιά γιατί θεωρεί ότι προσφέρουν στην κοινωνική και οικονομική ανάπτυξη ενός τόπου, πρέπει πρώτα να κάνει ορατές τις γυναίκες παρατηρώντας τι είναι αυτό που τις αναχαιτίζει. Να πάψει να χαντακώνει και να ανακουφίσει όσες εργάζονται και αναθρέφουν παιδιά. Η κοινωνία να προσαρμοστεί στις ανάγκες των εργαζομένων γυναικών, ώστε να απομακρυνθούμε από το δίλημμα: οικογένεια ή καριέρα. Να υπάρχει χώρος και χρόνος τόσο για φροντίδα και μέριμνα, όσο και για ανταγωνιστικότητα και φιλοδοξίες.

Εάν δεν γίνει αυτό δεν θα υπάρχουν νέοι σε καμία χώρα της Ευρώπης. Τις γυναίκες τις βλέπω αρκετά επίμονες και απόλυτες στη στήριξη της επιλογής τους να κάνουν ένα παιδί ή κανένα. Αλλιώς οι πρωθυπουργοί έχουν τη λύση να ακουμπήσουν ένα δύσκολο θέμα ταμπού. Να πείσουν τους ψηφοφόρους τους ότι η ένταξη των αλλοδαπών θα ανακουφίσει την πληθυσμιακή υποχώρηση. Είναι μια θετική πολιτισμική εμπειρία, τόσο για τις κοινωνίες όσο και για την οικονομίες. Εάν τα παιδιά δεν έρχονται από το εγχώριο αναπαραγωγικό κανάλι, η θάλασσα είναι γεμάτη με παιδιά που αποζητούν νέα πατρίδα. Ας τα υποδεχθούμε με θέρμη.

Η κ. Ελεάννα Βλαστού είναι συγγραφέας και ζει στο Λονδίνο.

Ακολουθήστε το notospress.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις