Το παράπονο ενός δισεκατομμυριούχου

Γράφει η Ελεάννα Βλαστού* / kathimerini.gr

Πόσο παράδοξη χρονική αλ-ληλουχία. Λίγες ηµέρες πριν ξεσπάσουν στη Γαλλία τα επεισόδια με αφορμή ένα τραγικό γεγονός, τον θανάσιμο πυροβολισμό του 17χρονου Ναέλ Μερζούκ στα βορειοδυτικά περίχωρα της πρωτεύουσας από έναν αστυνομικό, ένας άλλος Γάλλος, που αποτελεί κατηγορία από μόνος του, γνωστός, λευκός και μεγιστάνας, εξέφρασε αυτοβούλως κι αυτός τα παράπονά του από το κέντρο του Παρισιού.

Το μεγάλο συμβάν συνοψίζεται στο: να τι μπορείς να πάθεις εάν οδηγείς και είσαι μαύρος ή Aραβας και δεν σταματάς αρμοδίως για έλεγχο. Eνα γεγονός που δυναμίτισε –και εξακολουθεί να δυναμιτίζει– την κοινωνία και χρειάζεται 45.000 αστυνομικούς για την καταστολή της κοινωνικής οργής στη χώρα. Ο Μπερνάρ Αρνό (74 ετών), ιδρυτής της εταιρείας LVMH με τα πολυτελή προϊόντα και τις πολλές μάρκες (Louis Vuitton, Tiffany, Fendi, Dior, Givenchy κ.ά.), δεν βγήκε στους δρόμους αλλά ακολούθησε τον καλοβαλμένο δρόμο. Εδωσε συνέντευξη στην εφημερίδα «Φιγκαρό» και δήλωσε ότι η χώρα του τον κακομεταχειρίζεται. Για άλλους λόγους, νιώθει κι εκείνος παραγκωνισμένος και έχει δεχθεί πολλές επιθέσεις τους τελευταίους μήνες.

Είναι νικητής, είπε, αλλά οι συμπατριώτες του προτιμούν τους ηττημένους (από τους κερδισμένους). Χωρίς βεβαίως να ξέρω πώς ορίζει την αποτυχία, γνωρίζω μονάχα ποια θεωρεί επιτυχία, ο δεύτερος πλουσιότερος άνθρωπος στον κόσμο εξανίσταται. Ενα έλασσον γεγονός, θα μου πείτε, μια μικρή ιστορία μέσα στη μεγαλύτερη που θα μπορούσε να έχει τίτλο «να τι παθαίνεις όταν είσαι προνομιούχος». Παρόλο που και στις δύο περιπτώσεις εκφράζονται παράπονα, με κοινό σκοπό να τραβήξουν την προσοχή του κράτους, δεν μπορώ παρά να παρατηρήσω ότι η διατύπωση γίνεται με άλλον τρόπο και με άλλη θέα στο τεράστιο χάσμα που τους χωρίζει.

Ο κοσμοπολιτισμός του ενός βρίσκει έκφανση στο φως της ημέρας από το κέντρο της τουριστικής πρωτεύουσας, όπου τα ντεφιλέ της εταιρείας του εκτυλίσσονται σε δημόσιους χώρους όπως –πρόσφατα– στη γέφυρα Pont-Neuf, προκαλώντας κατηγορίες εναντίον του για ιδιωτικοποίηση της πόλης. Η ανάγκη των υπολοίπων εκφράζεται από τα καταθλιπτικά γκρι προάστια. Στα γκέτο της ένδειας άναψαν οι πρώτες φωτιές σε ό,τι μπορεί να καεί κι έφτασαν στο κέντρο του Παρισιού. Και ο μεν και οι δε οικειοποιούνται –για να το πω ρομαντικά– την πόλη με τον τρόπο τους.

Θα σταθώ στη μικρή είδηση διότι ενώ η δυσαρέσκεια και η αντίδραση της μειονότητας στη Γαλλία είναι καλά προβαρισμένη –εδώ και χρόνια–, πρώτη φορά διαβάζω για την απογοήτευση της απόλυτης μειοψηφίας του ενός πολίτη. Δέχεται, λέει, δριμεία κριτική «στη χώρα που μόνο να σχολιάζει γνωρίζει». Ο Ζαν-Λικ Μελανσόν, ηγέτης του αριστερού κόμματος, τον χαρακτηρίζει «τη χειρότερη προσβολή» και του προσάπτει ότι ως εύπορος «ευθύνεται για τη δυστυχία των υπολοίπων», προσθέτοντας ότι «τα είδη πολυτελείας είναι περιττά και δεν εξυπηρετούν κανέναν σκοπό». Οι δεξιοί, από την άλλη, συνεχίζει ο Αρνό, αρνούνται να τον υπερασπιστούν γιατί η παγκόσμια επιτυχία του μοιάζει να τους κάνει να «ντρέπονται» και να νιώθουν «αμηχανία». Με πάσα βεβαιότητα γνωρίζει από μπίζνες, αλλά τίποτα από ψυχολογία.

Τι αισθήματα μου προκαλεί η συνέντευξη του Μπερνάρ Αρνό; Ελαφρύ εκνευρισμό και με το χέρι στην καρδιά, μεγάλη ζήλια. Σύμφωνα με τον ράπερ Jay-Z, η ζήλια είναι ένα αδύναμο συναίσθημα. Δεν θα συμφωνήσω, είναι αδύναμο καθώς είναι ανώφελο και εντελώς αντιπαραγωγικό, αλλά είναι ένα δυνατό συναίσθημα από τα πιο ισχυρά. Εάν δεν ήταν δεν θα είχε απασχολήσει δημιουργικά τόσους καλλιτέχνες, εμπνέοντας κείμενα, τραγούδια, όπερες, ταινίες. Η ζήλια απλώς δεν είναι γοητευτική, εμπεριέχει μικρότητα, αλλά ας τη συζητήσουμε γιατί να αναδυθεί ειλικρίνεια σε ό,τι καταλαμβάνει μέρος της ζωής μας.

Η μέριμνα του παλατιού Ελιζέ πρέπει να στραφεί πάνω στη φτώχεια και στον κοινωνικό αποκλεισμό, που έχουν ρίζες φυλετικές ή οικονομικές.

Υπάρχουν πολλά άκυρα και δαιμονοποιημένα επιχειρήματα για όποιον εμπορεύεται είδη πολυτελείας. Δεν είναι θέμα ηθικής. Ενας επιχειρηματίας κινεί την οικονομία, έχει υπαλλήλους, πληρώνει φόρους. Χωρίς να είμαι ειδική στη μόδα, δεν κατακρίνω την πολυτέλεια –πολύ αργά για κάτι τέτοιο–, ο δικός μου εκνευρισμός είναι αισθητικής φύσης. Ενώ είμαι βεβαία ότι ο Αρνό και η οικογένειά του είναι κομψότατοι, η εταιρεία τους, ένα παλάτι ευχαρίστησης, έχει γεμίσει τον πλανήτη λογότυπα.

Τα λογότυπα τα διαβάζω ως αισχρολογία (δραματική λέξη άνευ λόγου), ως διαλύτες του καλού γούστου που λειτουργούν ως το αντίθετο του στάτους. Τα έχουμε όλοι παρατηρήσει, συχνά χρυσά και τεράστια, πάνω σε μπλούζες, τσάντες, ζώνες και παπούτσια φωνάζουν: κοίταξέ με, θέλω να σε εντυπωσιάσω! Από την ίδια πηγή προέρχεται και η ζήλια μου. Ο ιδρυτής της μεγάλης αυτής εταιρείας έχει φτάσει στο σημείο, όχι μόνο να πραγματοποιεί τις δημιουργικές του ιδέες, αλλά και πάντα να βρίσκει πρόθυμο ακροατήριο να τις πληρώνει. Στη θέση του θα κυκλοφορούσα με έναν βοηθό κατά πόδας να σημειώνει προσεκτικά τις ιδέες μου: «…τα λογότυπα και σε μοκέτες και σε ταπετσαρίες και σε ψυγεία και σε χαλάκια εισόδου. Θα ξεπουλήσουμε στην Ασία!».

Ο Αρνό δεν θα βρει ποτέ το δίκιο του. Υπάρχει μια παγκόσμια προκατάληψη, μια διαπολιτισμική μεροληψία που ενώνει την ανθρωπότητα: δεν μας αρέσουν οι επιτυχημένοι και οι πλούσιοι που τριγυρνούν από πάνω μας. Αστυνομεύουμε ό,τι λένε. Είναι μια εύκολη αντιπάθεια με δύσκολη εξήγηση. Ενώ παραλληλίζουμε τους εαυτούς μας με ό,τι είναι ανάλογο ως προς την ηλικία και το γένος. Συγκρινόμαστε με όποιον πλησιάζει ή ανήκει στον κύκλο μας –κοινωνικό, οικονομικό, δεξιοτήτων– και σχεδόν πάντα θαυμάζουμε ή ταυτιζόμαστε με κάποιους «πρεσβευτές», που τα έχουν καταφέρει σε ό,τι εμείς θέλουμε να καταφέρουμε, τους εύπορους τους κοιτούμε με καχυποψία ή και ψυχρότητα. Δεν τους θεωρούμε την επιτυχημένη εκδοχή του εαυτού μας. Μας αρέσει ενδεχομένως να τους γνωρίζουμε, πιθανώς να τους συναναστρεφόμαστε, ίσως και να μαθαίνουμε, αλλά έως εκεί. Εχουμε μια αμφίθυμη σχέση μαζί τους, με την αμηχανία και τη δυσφορία να υπερτερούν, γιατί πιστεύουμε ότι η ζωή τους είναι ευκολότερη, θωρακισμένη από την κριτική και τη μνησικακία. Αυτά όμως είναι τα προβλήματα του ενός.

Ενδιαφέρον έχει ό,τι καλείται να αντιμετωπίσει το πολωμένο γαλλικό κράτος. Η μέριμνα του παλατιού Ελιζέ πρέπει να στραφεί πάνω στη φτώχεια και στον κοινωνικό αποκλεισμό, που έχουν ρίζες φυλετικές ή οικονομικές. Το βλέμμα του προέδρου Μακρόν στην αφομοίωση των μειονοτήτων –των πολλών και του ενός–, των πολιτών που νιώθουν αδικημένοι και ασφυκτιούν. Ολα δείχνουν στην ίδια κατεύθυνση, στην πολιτισμική πολιτική ενσωμάτωσης για να μην κάνουν ένα ακριβό πολυτελές δώρο στο ακροδεξιό κόμμα της Μαρίν Λεπέν.

(*)Η κ. Ελεάννα Βλαστού είναι συγγραφέας και μένει στο Λονδίνο.

Ακολουθήστε το notospress.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις