Η μοναξιά είναι ένα συναίσθημα που δεν αρέσει σε κανέναν, όμως για πολλούς ηλικιωμένους η αίσθηση είναι παραπάνω από γνώριμη: είναι μία καθημερινότητα που τους συνοδεύει διαρκώς, υποβαθμίζοντας την ποιότητα της ζωής τους. Καθώς τα χρόνια περνούν, τα παιδιά φεύγουν από το σπίτι, η επαφή με φίλους και συγγενείς γίνεται πιο αραιή ενώ πολλά αγαπημένα πρόσωπα φεύγουν από τη ζωή. Όλα τα παραπάνω, σε συνδυασμό με την αυξανόμενη δυσκολία κοινωνικοποίησης ή ενδεχόμενα προβλήματα υγείας που «καθηλώνουν» τους ηλικιωμένους στο σπίτι συμβάλλουν στην απομόνωση και τον κοινωνικό αποκλεισμό τους.

Η κοινωνική απομόνωση είναι ο φυσικός διαχωρισμός από τους άλλους ανθρώπους. Τα άτομα που βιώνουν κοινωνική απομόνωση έχουν συνήθως ελάχιστη κοινωνική επαφή, ελάχιστες ή καθόλου ποιοτικές σχέσεις και στερούνται την αίσθηση του ανήκειν. Η κοινωνική απομόνωση διαφέρει από τη μοναξιά διότι η εστίασή της είναι η κοινωνική επαφή και όχι τα υποκειμενικά συναισθήματα της μοναξιάς. Η μοναξιά υποδηλώνει το εάν οι άνθρωποι αισθάνονται απομόνωση ή όχι (υποκειμενική απομόνωση). Η βασική διαφορά, δηλαδή έγκειται στο ότι η μοναξιά βασίζεται στα συναισθήματα, ενώ η απομόνωση στο περιβάλλον.

Οι άνθρωποι που θεωρούνται απομονωμένοι είναι αυτοί που μένουν μόνοι, δεν βγαίνουν ποτέ έξω από το σπίτι, δεν έχουν στενούς συγγενείς, δεν επισκέπτονται κανέναν, δεν έχουν επαφή με γείτονες, δεν δέχονται τηλεφωνήματα ή είναι μόνοι για περισσότερες από 9 ώρες την ημέρα. Πολλοί ηλικιωμένοι πληρούν τα περισσότερα, αν όχι όλα, τα παραπάνω κριτήρια. Για αυτούς, η κοινωνική απομόνωση έχει αρχίσει να γίνεται συνώνυμο με τη ζωή τους.

Οι επιπτώσεις της μοναξιάς στην υγεία

Αν και είναι δύσκολο να μετρηθεί με ακρίβεια η κοινωνική απομόνωση και η μοναξιά, υπάρχουν ισχυρές ενδείξεις ότι πολλοί ενήλικες ηλικίας 50 ετών και άνω είναι κοινωνικά απομονωμένοι ή μοναχικοί με τρόπους που θέτουν σε κίνδυνο την υγεία τους. Πρόσφατες μελέτες διαπίστωσαν ότι:

- Η κοινωνική απομόνωση αύξησε σημαντικά τον κίνδυνο πρόωρου θανάτου ενός ατόμου από όλες τις αιτίες, κίνδυνος που μπορεί να συναγωνιστεί αυτούς του καπνίσματος, της παχυσαρκίας και της σωματικής αδράνειας.

- Η κοινωνική απομόνωση συσχετίστηκε με περίπου 50% αυξημένο κίνδυνο άνοιας.

- Οι ανεπαρκείς κοινωνικές σχέσεις συσχετίστηκαν με 29% αυξημένο κίνδυνο καρδιακών παθήσεων και 32% αυξημένο κίνδυνο εγκεφαλικών επεισοδίων.

- Η μοναξιά συνδέθηκε με υψηλότερα ποσοστά κατάθλιψης, άγχους και αυτοκτονίας.

- Η μοναξιά μεταξύ ασθενών με καρδιακή ανεπάρκεια συσχετίστηκε με σχεδόν 4 φορές μεγαλύτερο κίνδυνο θανάτου και με 68% αυξημένο κίνδυνο νοσηλείας.

Εάν ανησυχείτε ότι κάποιο αγαπημένο σας πρόσωπο υποφέρει από μοναξιά, λάβετε υπόψιν τις παρακάτω συμβουλές ώστε να βοηθήσετε στην καταπολέμηση του προβλήματος.

- Παρακινήστε γνωστούς και φίλους να τους επισκέπτονται συχνότερα

Απευθυνθείτε σε φίλους και γείτονες. Συχνά, οι επαφές που διαμένουν κοντά σε έναν ηλικιωμένο θα χαρούν να περάσουν και να επισκεφτούν το αγαπημένο σας πρόσωπο αν τους ζητηθεί.

Αφιερώστε τους ποιοτικό χρόνο. Αν ζείτε κοντά σε ηλικιωμένο συγγενή σας, προσπαθήστε να βρίσκετε χρόνο για τακτικές επισκέψεις. Είτε κάνετε κάποια κοινή δραστηριότητα, είτε απλώς κάνετε παρέα μαζί τους, ο χρόνος αυτός μπορεί να αποδειχτεί ανεκτίμητος.

Η φροντίδα στο σπίτι είναι ένας ακόμη τρόπος για να μετριαστεί η μοναξιά στους ηλικιωμένους. Οι φροντιστές στο σπίτι προσφέρουν βοήθεια σε εργασίες όπως η καθαριότητα, η προετοιμασία γευμάτων και η μεταφορά. Αλλά το πιο σημαντικό είναι ότι παρέχουν την συντροφιά που έχουν τόσο ανάγκη οι ηλικιωμένοι.

Καλέστε τους τακτικά στο τηλέφωνο. Στις περιπτώσεις όπου η επικοινωνία από κοντά δεν είναι εύκολη, είτε λόγω απόστασης είτε λόγω υποχρεώσεων, μην παραλείπετε να καλείτε συχνά στο τηλέφωνο τους αγαπημένους σας ηλικιωμένους. Με αυτό τον τρόπο, όχι μόνο μπορείτε να ελέγχετε τακτικά την υγεία τους αλλά και να τους δίνετε την ευκαιρία να επικοινωνήσουν μαζί σας και να μοιραστούν τις σκέψεις τους. Όσο απλή και αν φαίνεται μια τέτοια χειρονομία, μπορεί να τους φτιάξει τη διάθεση και να ελαττώσει το συναίσθημα της μοναξιάς.

- Ενθαρρύνετε τους ηλικιωμένους να συμμετέχουν σε δραστηριότητες

Εθελοντική δράση. Ο εθελοντισμός δεν παρέχει μόνο βοήθεια σε κοινωνικό επίπεδο, αλλά ταυτόχρονα είναι η ιδανική ευκαιρία για κοινωνικοποίηση. Μέσα από τη συμμετοχή σε εθελοντικές δράσης, οι ηλικιωμένοι βιώνουν τη χαρά της προσφοράς, αισθάνονται χρήσιμα μέλη της κοινωνίας και παράλληλα έχουν την ευκαιρία να κάνουν νέες γνωριμίες, δημιουργώντας έναν καινούριο κοινωνικό περίγυρο και εξαλείφοντας τη μοναξιά από την ζωή τους.

Συμμετάσχετε κι εσείς στις δραστηριότητες μαζί τους. Αφιερώστε χρόνο για να μάθετε τι κάνει το αγαπημένο σας πρόσωπο ευτυχισμένο και προσπαθήστε να συμμετάσχετε κι εσείς σε αυτές τις δραστηριότητες. Ακόμα κι αν δεν μένετε σε κοντινή απόσταση, μπορείτε να δείξετε ενδιαφέρον για τα χόμπι τους όταν μιλάτε στο τηλέφωνο.

- Υποστηρίξτε τη σύναψη σχέσεων με άλλους ανθρώπους

Συχνά οι ηλικιωμένοι περνούν φάσεις και βιώνουν συναισθήματα που οι νεότεροι -ακόμη και τα μέλη της οικογένειάς τους- δεν μπορούν να κατανοήσουν πλήρως. Η ύπαρξη ενός δικτύου υποστήριξης συνομηλίκων μπορεί να καταπολεμήσει τη μοναξιά, προσφέροντας έναν ασφαλή χώρο να εκφράσουν τις ανησυχίες που συνοδεύουν το γήρας.

Σεβαστείτε την ανάγκη τους να περνούν χρόνο μόνοι. Παρότι είναι σημαντικό οι αγαπημένοι σας ηλικιωμένοι να αισθάνονται ασφάλεια και υποστήριξη από το περιβάλλον τους, είναι προτιμότερο να μην φτάσετε στο αντίθετο άκρο. Εάν το άτομο για το οποίο νοιάζεστε απολάμβανε ανέκαθεν μοναχικές δραστηριότητες, όπως το διάβασμα, το πλέξιμο ή η χειροτεχνία, σεβαστείτε την ανάγκη του να περνά ήρεμο χρόνο με τον εαυτό του. Φροντίστε να κατανοήσετε τις ανάγκες των ηλικιωμένων και μην προσπαθείτε να «επιβάλλετε» δεδομένα που ενδεχομένως θεωρείτε σωστότερα, με βάση την υποκειμενική σας αντίληψη περί κοινωνικοποίησης.

Σε κάθε περίπτωση, ο καλύτερος τρόπος για να καταπολεμηθεί η μοναξιά και η κοινωνική απομόνωση στους ηλικιωμένους, είναι το ενεργό ενδιαφέρον και η παρουσία των νεότερων στη ζωή τους. Εάν λοιπόν υποψιάζεστε ότι κάποιο αγαπημένο σας πρόσωπο υποφέρει από τέτοια συναισθήματα, μην μένετε αδρανείς. Ας μην ξεχνάμε άλλωστε, ότι οι ηλικιωμένοι παραμένουν ένα ζωντανό και άκρως δραστήριο κομμάτι της κοινωνίας μας και πάντοτε έχουμε πολλά να μάθουμε από αυτούς!

Ακολουθήστε το notospress.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις