Η Μάχη του Πολυαράβου (26 - 28 Αυγούστου 1826)

Η ταπεινωτική ήττα του Ιμπραήμ - Η Μάνη άπαρτη, η Επανάσταση ζωντανή

Γράφει ο Ηλίας Παναγιωτακάκος

Στα τραχιά βουνά του Ταϋγέτου, εκεί που η πέτρα γίνεται ψυχή, γράφτηκε τον Αύγουστο του 1826 μια από τις πιο λαμπρές σελίδες της Ελληνικής Επανάστασης. Η τριήμερη μάχη του Πολυαράβου δεν ήταν μόνο στρατιωτικό γεγονός· ήταν κραυγή λευτεριάς, ήταν η στιγμή που η Μάνη απέδειξε πως δεν σκλαβώνεται.

Μετά τις αποτυχίες του στη Βέργα και τον Διρό, ο Ιμπραήμ Πασάς δοκίμασε να καταλάβει τη Μάνη από τα ανατολικά. Με 4.000 άνδρες προχώρησε προς τον Πολυάραβο, όμως σε κάθε μονοπάτι, σε κάθε ράχη, οι Έλληνες χτυπούσαν με την τακτική του κλεφτοπολέμου, φθείροντας το στράτευμά του.

Στον Πολυάραβο, (75 χιλιόμετρα νοτιοδυτικά της Σπάρτης και 26 χιλιόμετρα βόρεια του Γυθείου), σε υψόμετρο 840 μέτρων, είχαν οχυρωθεί περίπου 2.000 Μανιάτες. Με αρχηγούς τους Παναγιώτη, Γεώργιο και Νικόλαο Γιατράκο, τους Γεώργιο και Κωνσταντίνο Μαυρομιχάλη, τον Ηλία Κατσάκο και τον Ηλία Τσαλαφατίνο, στάθηκαν αποφασισμένοι να κρατήσουν το μετερίζι. Στο πλευρό τους βρέθηκαν και άλλοι Λάκωνες αγωνιστές, που εγκατέλειψαν τα χωριά τους για να ενωθούν με τους Μανιάτες σε αυτόν τον τιτάνιο αγώνα.

Τρεις ημέρες ορδές Αιγυπτίων επιτίθεντο με μανία, όμως έσπαγαν πάνω στις πέτρες και στο μολύβι των υπερασπιστών. Οι απώλειες του Ιμπραήμ υπήρξαν τρομακτικές: 1.100 νεκροί και 1.400 τραυματίες. Αντίθετα, οι Έλληνες μέτρησαν 28 νεκρούς και 75 τραυματίες — ανάμεσά τους και πέντε γυναίκες, που πολέμησαν με την ίδια αυταπάρνηση με τους άνδρες.

Η ήττα αυτή ήταν για τον Ιμπραήμ ταπεινωτική. Συνειδητοποίησε πως η Μάνη, με το δύσβατο έδαφος και τους αδάμαστους κατοίκους της, δεν μπορούσε να κατακτηθεί. Αναγκάστηκε να εγκαταλείψει την περιοχή, υποχωρώντας στα Λεβέτσοβα (Κροκεές), στο Έλος και τέλος στη Μονεμβασιά, για να εκτονώσει την οργή του. Από εκεί επέστρεψε στην Τρίπολη και αργότερα στη Μεθώνη, όπου περιορίστηκε μέχρι την οριστική του εκδίωξη.

Η νίκη του Πολυαράβου δεν ήταν μόνο θρίαμβος των Μανιατών. Ήταν μήνυμα προς όλη την Ελλάδα και την Ευρώπη ότι ο Αγώνας συνεχιζόταν. Έγινε η σπίθα που τροφοδότησε τη διπλωματική και στρατιωτική κινητοποίηση των Μεγάλων Δυνάμεων. Έτσι, μόλις έναν χρόνο αργότερα, στις 8 Οκτωβρίου 1827, τα κανόνια των Μεγάλων Δυνάμεων αντήχησαν στο Ναβαρίνο. Ο συμμαχικός στόλος Αγγλίας, Γαλλίας και Ρωσίας καταναυμάχησε τον οθωμανικό–αιγυπτιακό στόλο και σφράγισε την τύχη της Επανάστασης. Ο Ιμπραήμ, ο «αήττητος» της Ανατολής, βρέθηκε για Τρίτη φορά ταπεινωμένος, μέχρι που λίγους μήνες αργότερα εγκατέλειψε οριστικά την Ελλάδα.

Ο Πολυάραβος 199 χρόνια μετά μένει στην Ιστορία ως το σημείο όπου λίγοι ταπείνωσαν τους πολλούς · όπου η ψυχή μιας μικρής γης, της Μάνης και της Λακωνίας, απέδειξε ότι η ελευθερία είναι άπαρτη όταν οι άνθρωποι είναι αποφασισμένοι να την υπερασπιστούν.

Ο κόσμος γύρω μας είναι ξανά σε αναβρασμό. Τα σύνορά μας δοκιμάζονται, η Τουρκία απειλεί, το γεωπολιτικό περιβάλλον είναι ρευστό, οι συμμαχίες αλλάζουν και η σταθερότητα της περιοχής κρέμεται συχνά από μία κλωστή.

Ο νέος πατριωτισμός δεν είναι απλώς παρελθόν · είναι δράση στο σήμερα. Είναι η δέσμευση να τιμούμε την Ιστορία, να υπερασπιζόμαστε τα σύνορα και τις αξίες μας, να ενωνόμαστε μπροστά στον κίνδυνο και να προχωρούμε με καθαρό βλέμμα και σταθερή θέληση στο μέλλον διαμορφώνοντας σταθερές συμμαχίες.